Focusbedrijven moeten extra maatregelen nemen op het vlak van bemesting. Een bedrijf wordt beschouwd als focusbedrijf door zijn ligging in focusgebied of door de evaluatie van nitraatresidubepalingen die werden uitgevoerd in 2015. De publicatie op het Mestbankloket geldt als enige kennisgeving.
Focusbedrijf door ligging in focusgebied
Een bedrijf wordt aangeduid als focusbedrijf als meer dan de helft van zijn bedrijfsoppervlakte van 2015 in focusgebied 2016 ligt. Focusgebieden zijn gebieden waar te veel nitraat uitspoelt naar het oppervlaktewater of grondwater. Die gebieden worden jaarlijks afgebakend op basis van de evaluatie van de meetresultaten van het MAP-meetnet en het grondwatermeetnet.
Focusbedrijf omwille van evaluatie nitraatresidubepalingen 2015
Zowel in als buiten de focusgebieden werden in het najaar van 2015 nitraatresidu's bepaald: soms op één perceel van het bedrijf (perceelsevaluatie), in andere gevallen op meerdere percelen (bedrijfsevaluatie). Elk bedrijf kan de resultaten van de nitraatresidubepalingen in 2015 én de evaluatie ervan raadplegen op het Mestbankloket, in de rubriek: Staalnames > Bodem > Nitraatresidu.
Bedrijven waar een bedrijfsevaluatie is uitgevoerd, krijgen de status 'niet-focusbedrijf', als uit die evaluatie een positieve beoordeling volgt (ook al is het bedrijf een focusbedrijf door ligging). Als de bedrijfsevaluatie van de gemeten nitraatresidu's als onvoldoende is beoordeeld, wordt het bedrijf in 2016, afhankelijk van de ernst van de overschrijdingen, aangeduid als een focusbedrijf met maatregelen van categorie 1, categorie 2 of categorie 3. De categorie bepaalt welke maatregelen moeten nageleefd worden.
Bij bedrijven met een perceelsevaluatie heeft een overschrijding niet geleid tot een aanduiding als focusbedrijf met een maatregelencategorie. Een overschrijding op één enkel perceel volstaat immers niet om de bemestingspraktijken van een volledig bedrijf te beoordelen.
Wie in 2015 verplicht was om het nitraatresidu te laten bepalen op één of meerdere percelen, maar nagelaten heeft dat te doen, wordt een focusbedrijf met maatregelencategorie 1 in 2016. Een bedrijf dat in 2015 focusbedrijf door ligging was en een verplichte bedrijfsevaluatie moest doen maar dat niet gedaan heeft, wordt in 2016 een focusbedrijf met maatregelencategorie 2.
Belang van de maatregelen en gevolgen
De Mestbank legt maatregelen op aan focusbedrijven door ligging of aan focusbedrijven met een bepaalde maatregelencategorie. Die zijn gericht op een maximale vermindering van het risico op uitspoeling van nutriënten. Voor focusbedrijven door ligging zijn de maatregelen relatief beperkt. De belangrijkste maatregel betreft de verstrengde uitrijregeling. Ook moeten de landbouwers, als de teelt het toelaat, een vanggewas zaaien. Voor focusbedrijven met maatregelencategorie 1 komt hierbij nog de verplichting om een bedrijfsevaluatie uit te voeren. Focusbedrijven met maatregelencategorie 2 en 3 krijgen naast de bovenstaande maatregelen nog bijkomende maatregelen opgelegd: een daling van de stikstofbemestingsruimte, een verstrengde transportregeling, het bijhouden van een bemestingsplan en het uitvoeren van een bodembalans voor tuinbouw. Die maatregelen gaan onmiddellijk in bij de aanvang van het bemestingsseizoen.
Een bedrijf dat aangeduid wordt als focusbedrijf met maatregelencategorie 2 of 3, kan in 2016 op geen enkel perceel derogatie toepassen. Focusbedrijven met maatregelencategorie 1 kunnen wel nog derogatie toepassen behalve op de percelen waar een overschrijding van het nitraatresidu boven de eerste drempelwaarde gemeten werd. Niet-focusbedrijven met een positieve bedrijfsevaluatie kunnen op al hun percelen derogatie toepassen, ook op de percelen waar er eventueel een nitraatresiduoverschrijding gemeten werd. Niet focusbedrijven of focusbedrijven door ligging waar bij een perceelsevaluatie een nitraatresidu overschrijding boven de eerste drempelwaarde vastgesteld werd, kunnen geen derogatie toepassen op het perceel met de overschrijding.
Als na een perceelsevaluatie een overschrijding van de drempelwaarde is vastgesteld, zal de landbouwer in 2016 op eigen kosten nitraatresidubepalingen moeten uitvoeren. Afhankelijk van de hoogte van het nitraatresidu en van de status van het bedrijf in 2015 (niet-focusbedrijf of focusbedrijf door ligging), moet dat gebeuren op één perceel of op bedrijfsniveau.
Er zijn verschillende types focusbedrijven, elk met hun eigen maatregelen. Bekijk hier de fiches met gedetailleerde informatie voor elk type focusbedrijf.
Kennisgeving via het Mestbankloket
Landbouwers kunnen hun status en bijhorende maatregelen raadplegen op het Mestbankloket, in de rubriek Status bedrijf > Status.
De Mestbank brengt de landbouwers niet schriftelijk op de hoogte van de status en de opgelegde maatregelen. De publicatie op het Mestbankloket geldt als enige kennisgeving. De landbouwers van wie de Mestbank het e-mailadres kent, ontvangen onmiddellijk een e-mailbericht met de melding dat hun status gepubliceerd is op het Mestbankloket. Als de Mestbank niet over een e-mailadres beschikt, wordt de landbouwer per brief verwezen naar het loket.
Bezwaarprocedure
Elke landbouwer kan tegen zijn status als focusbedrijf en de opgelegde maatregelen een bezwaar indienen, uiterlijk op 15 maart 2016. Het bezwaar moet per aangetekende brief gericht worden aan het afdelingshoofd van de Mestbank, Ria Gielis, Gulden Vlieslaan 72, 1060 Brussel.
Aanvraag vrijstelling focusbedrijf voor 2017
Een landbouwer die een vrijstelling van de kwalificatie als focusbedrijf wil verkrijgen voor 2017, moet die uiterlijk op 1 juni 2016 aanvragen. Hij doet dat via de rubriek Aanvragen op het Mestbankloket. Na 1 juni is de aanvraag definitief en moet verplicht een bedrijfsevaluatie uitgevoerd worden. De Mestbank selecteert in het najaar een aantal percelen waarop de aanvrager zelf het nitraatresidu moet laten bepalen. Als de bedrijfsevaluatie positief is, de maatregelen in 2016 werden nageleefd en als er geen andere overtredingen van de mestwetgeving vastgesteld werden in 2015 en 2016, wordt het bedrijf vanaf 2017 als niet-focusbedrijf beschouwd.
Let wel, de bedrijven die in 2016 reeds een bedrijfsevaluatie moeten uitvoeren, komen bij een goede evaluatie automatisch in aanmerking voor een vrijstelling als focusbedrijf in 2017. Die bedrijven moeten niet nog eens een vrijstelling aanvragen.
Begeleiding voor een lager nitraatresidu en een betere waterkwaliteit
Landbouwers kunnen zich laten begeleiden om efficiënter te bemesten én lagere nitraatresidu's na te streven. Ze kunnen hiervoor terecht bij de bedrijfsadviseurs van de VLM en het CVBB.