 | De Merode kwam voor het eerst in de belangstelling toen prins de Merode in 2004 in één klap 1.500 hectare bos en landerijen verkocht. In opdracht van de Vlaamse Regering nam de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) het gebied over. Het doel: het domein als één geheel bewaren en versnippering voorkomen. |
Verschillende partners trokken samen aan de kar om de aankoop van de Merode tot een goed einde te brengen: de VLM, het Agentschap Natuur en Bos, de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant, het Kempens Land-schap, steden en gemeenten, Natuurpunt, de Abdij van Averbode, Boerenbond … Op 29 maart 2004 ondertekenden alle partners het Charter de Merode. Daarin spraken ze onder meer af om de eenheid van het gebied te bewaren, de natuur te beschermen en de landbouw voldoende kansen te bieden. “De Merode is een uniek gebied dat veel te bieden heeft op het vlak van landschap, natuurbeleving, erfgoed, recreatie, ondernemerschap, stilte, rust en ruimte ... Alle partners staan achter het project en hebben op verschillende niveaus geïnvesteerd”, weet projectleider Hoy-Ming To. “Heel wat groene kerngebieden, zoals Averbode Bos en Heide, domein Hertberg en de Beeltjens-Kwarekken, werden opgefrist en toegankelijk gemaakt. Er kwam een recreatief netwerk met wandel-, mountainbike- en ruiterpaden en kwalitatieve onthaalpoorten in Averbode, Gerhagen, Herselt, Westerlo en Scherpenheuvel-Zichem. Op termijn kunnen ook de stations van Aarschot en Diest waardevolle poorten worden. Alle poorten zijn in dezelfde huisstijl ingericht om het gebied een eigen karakter te geven.”
Naast de infrastructuurwerken werd ook het lokale ondernemerschap versterkt. Hoy-Ming To: “Onder de vleugels van de VLM en SPK (Strategische Projectenorganisatie Kempen) en met hulp van Europa verenigden een aantal ondernemers zich in 2014 tot de vzw Merodeondernemers. Zij treden op als ambassadeurs en ontwikkelden onder meer een kwaliteitslabel voor producten uit de Merode. Bovendien is er hard gewerkt om de authenticiteit van het gebied te versterken. Zo kreeg het groendomein Gerhagen het label ‘stiltegebied’ en werd er een Stiltepad gecreëerd.”
Merodehappening
In 2013 besliste de Vlaamse Regering dat de provincies voortaan het voortouw zouden nemen in gebiedsgericht beleid. Daarom werd afgesproken dat de VLM het plattelandsproject de Merode aan de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant zou overdragen. Dat gebeurt officieel op 20 oktober 2017. Hoy-Ming To: “De afgelopen jaren leidden drie projectleiders van de VLM het project in goede banen. Erik Verhaert schetste een visie voor de Merode, in samenwerking met de stuurgroep, en stuurde de eerste landinrichtingswerken aan. Olga Jongeneelen kon het project verder finetunen aan de hand van een intensief participatietraject. Zelf ben ik pas in the picture gekomen in 2013, toen het transitieproces al was gestart. Samen met de coördinator van de provincie Antwerpen begeleid ik de overgang. Sinds december 2013 is gedeputeerde Peter Bellens voorzitter van de stuurgroep, in naam van de drie provincies. Andere zaken die we hebben overgeheveld zijn de organisatie van de succesvolle Merode-happening, het halfjaarlijkse Netwerkcafé voor ondernemers en lokale besturen, de werkgroep Stilte, de certificeringsgroep en de werkgroep Eigenaars en Beheerders. De provincies hebben inmiddels een Team de Merode opgestart.”
Sterke banden
Het nieuwe Team de Merode heeft nog veel werk voor de boeg. Vooral communicatie en participatie blijven cruciaal, meent Hoy-Ming To. “De afgelopen jaren zijn er sterke banden gegroeid tussen de overheden, de ondernemers en de andere partners. Rechtstreekse communicatielijnen, zoals de Netwerkcafés, zorgen ervoor dat alle noden en wensen vlot worden uitgesproken. Het is belangrijk dat zulke platforms behouden blijven. Ook de lokale actoren spelen een rol: het nieuwe bestuur wil onder meer het systeem van ‘quickwins’ opnieuw lanceren, zodat burgers zelf kunnen meebouwen aan het project. Daarnaast stelt de provincie zelf nieuwe doelen. Zo heeft de coördinator een Strategisch Project opgesteld rond de leefbaarheid van dorpskernen en het ondersteunen van landbouwers als ‘landschapsbouwers’. Er is ook nood aan gezamenlijk beheer en toezichtacties. De fundamenten daarvoor werden al gelegd, maar de uitdagingen voor het nieuwe team zijn groot. We wensen hen veel succes!”
Meer info:
- www.demerodeonline.be
- Praktijkboek ‘10 jaar de Merode’ (boekvoorstelling 20 oktober 2017 in de Abdij van Averbode) en de magazinespecial van het Tijdschrift Publieke Ruimte (editie september).