Vlaanderen telt vandaag ongeveer 1200 dorpen. De aanblik van die dorpen verandert door het verdwijnen van kleinhandelszaken en andere voorzieningen, een exponentiële groei van nieuwbouwappartementen en verkeersdrukte in de kernen. De visuele verschraling van sommige dorpskernen, gaat samen met een mentale evolutie van verstedelijking in de hoofden van de dorpsbewoners. Zij wonen niet meer onder de kerktoren, willen zeggenschap over welke plannen de overheid heeft met hun dorpsomgeving en nemen initiatieven om de eigenheid en vitaliteit van hun dorp te bewaren of versterken.
Dialoogdag 1: leefbare dorpen
De eerste dag vindt plaats in het VAC in Gent op donderdag 27 oktober. Die thema's van de dag zijn:
- voorzieningen in dorpen;
- dorpsontwikkeling en co-creatie;
- bestuurlijke organisatie en dorpsontwikkeling;
- burgerinitiatief.
Inschrijven?
Het maximumaantal inschrijvingen voor de dialoogdag dorpenbeleid op 27 oktober is bereikt. Om praktische redenen hebben we de inschrijvingen dus afgesloten. Er volgen nog twee dialoogdagen dorpenbeleid, één op 21 februari 2017 en één in september 2017 waarvan de datum nog niet vastligt. Inschrijven voor die data kan nu nog niet, maar noteer 21 februari alvast in uw agenda. Hebt u vragen hierover? Neem dan contact op met Goele Vercammen - goele.vercammen@vlm.be.
Programma
Dagmoderator: Paul Van Der Sluys, afdelingshoofd Platteland en Mestbeleid, Vlaamse Landmaatschappij
| 9.00 - 9.30 u | Ontvangst met koffie |
| 9.30 - 9.45 u | Welkom en voorstelling van de dialoogdagen over een dorpenbeleid voor leefbare dorpen
Erik Verhaert, diensthoofd Plattelandsbeleid, Vlaamse Landmaatschappij |
| 9.45 - 10.15 u | Dorpenbeleid in actie
Bern Paret, gebiedswerker leefbaarheid regio Westhoek, Provincie West-Vlaanderen |
| 10.15 - 12.00 u | Keuze uit 4 dialoogsessies, ingeleid door een spreker: - Dorpsontwikkeling: kan dit nog zonder co-creatie met inwoners?
Koen Steuperaert, directeur en procesbeleider bij Kwadraet - Detailhandel in dorpen
Davy Postelmans, onderzoeker bij het Agentschap Ondernemen - Bestuurlijke organisatie en dorpsontwikkeling
Karel Lhermitte, adviseur plattelandsontwikkeling Landelijke Gilden - Leefbaarheid in dorpen en de actieve vrijwillige inzet van inwoners
Frank Nevens, geëngageerde inwoner van Herne
|
| 12.00 - 13.00 u | Lunch |
| 13.00 - 14.45 u | Keuze uit 4 dialoogsessies (dezelfde als in de voormiddag) |
| 14.45 - 15.15 u | Project 'Gentse kanaalzone': een voorbeeld van een inrichtingsproject rond 'vitale dorpen'
Leen Van Nieuwerburgh - VLM regio West |
| 15.15 - 15.45 u | Afsluitende reflectie uit de dialoogsessies |
| 15.45 - 16.15 u | Drankje en netwerking |
De vier dialoogsessies
Elke dialoogsessie wordt ingeleid door een spreker.
1. Dorpsontwikkeling: kan dit nog zonder co-creatie met inwoners?
Top-down en bottom-up lijken oude begrippen, die zijn ingehaald door procesbegeleiding en actormanagement. De eerste horen thuis in een hiërarchische samenleving en die is steeds minder te vinden in onze levenssferen. Zelfs in omgevingen waarin samenleven intens en gestructureerd verloopt zoals op scholen, in gezinnen en op het werk. Hoe verloopt het samenleven in de dorpen vandaag? Zijn de democratische beleidsinstrumenten zoals gemeenteraden, zitdagen en informatie- avonden nog toereikend om een beleid te voeren dat gesmaakt wordt door de inwoners?
Koen Steuperaert is procesbeleider bij Kwadraet en heeft heel wat ervaring opgebouwd in het begeleiden van gemeenten en inwonersgroepen om in co-creatie te komen tot uitvoerbaar beleid.
2. Detailhandel in dorpen: van leegstand naar een nieuwe middenstand?
(De aanblik van) dorpen is veranderd. Waar voordien in bepaalde dorpskernen bakkers, slager, krantenwinkel, opticien, frituur, cafés en apotheker waren, is nu het aanbod van de opticien uitgebreid met hoorapparaten, maar lijkt er geen opvolging meer in de kleinhandel in dorpen. Die evolutie gaat samen met een grote mate van automobiliteit, behalve voor ouderen en jongeren die voor langere afstanden afhankelijk zijn van het openbaar vervoer. Het dorp verliest steeds meer zijn consumptieve functies en behoudt de woonfunctie en leefbaarheidsfunctie. In het beste geval.
Davy Postelmans is onderzoeker detailhandel bij het Agentschap Ondernemen en geeft een analyse van de belangrijkste oorzaken van de leegstand in winkelstraten.
3. Dorpsidentiteit en bestuurlijke organisatie
Vandaag loopt er een beleidsinitiatief dat gemeenten uitnodigt om vrijwillig te fusioneren. Gemeenten maken ook gebruik van het instrument van ‘intergemeentelijke samenwerking’ om op regionaal niveau of binnen bepaalde beleidsdomeinen zoals afval hun taken uit te voeren. Momenteel zijn er 308 Vlaamse gemeenten en ongeveer 1200 dorpen. Op de vraag van waar mensen afkomstig zijn, krijg je steevast de naam van een dorp als antwoord, ongeacht de bestuurlijke organisatie. Of van een streek in het buitenland. De plek waar we opgroeien zit verankerd in onze aard. Hoe kan het bestuurlijk schaalniveau verzoend worden met dorpsbinding? Of is dat niet nodig?
Karel Lhermitte, adviseur plattelandsontwikkeling van Landelijke gilden geeft een introductie over de verschillende initiatieven die het belang van dorpsontwikkelingsprojecten aantonen.
4. Leefbaarheid in dorpen en de actieve vrijwillige inzet van inwoners
Nieuwe burgerinitiatieven in dorpen zijn heel wat minder gekend dan de nieuwe stroming burgerparticipatie initiatieven in steden. De vrijwillige inzet van inwoners maakt deel uit van burgerparticipatie, maar het gaat ook verder. Wie een leefbaar dorp wil en actie onderneemt, treedt in communicatie met het bestaande beleid. Hoe verloopt dat? Welk mandaat krijgt men (niet)? Op welke terreinen vinden geëngageerde inwoners, lokale besturen en groepen die niet betrokken zijn elkaar? Kunnen lokale besturen het engagement van inwoners ondersteunen?
Op professioneel vlak is ir. Frank Nevens verbonden aan de universiteit van Gent, maar als spreker zal hij vertellen over hoe hij en vele anderen zich engageren als inwoner in het dorp Herne, waar hij zelf niet geboren en getogen is.