In het gebied zijn verschillende functies nauw met elkaar verweven. Het grootste deel van het gebied zijn akkers en weiden die worden bewerkt door landbouwers. Daartussen zijn er belangrijke natuur- en landschapswaarden, onder andere in de talloze valleien en zijvalleien, die veel fietsers, wandelaars en ruiters aantrekken. Daarnaast wonen er heel wat mensen verspreid in het gebied en zijn er interessante cultuurhistorische erfgoedrelicten terug te vinden. De ruilverkaveling Gooik kijkt op een integrale manier naar die functies en kan een voorbeeld zijn voor andere openruimtegebieden in Vlaanderen.
Het project moet een antwoord bieden op een aantal belangrijke openruimtevragen van morgen.
Landbouw
De landbouw, die ook de drager is van het mooie landschap in het Pajottenland, zal door het project rendabeler en duurzamer kunnen worden. Meer efficiëntie wordt mogelijk door onder andere het hergroeperen van gronden, dichter bij de boerderijen en door het voorzien van betere landbouwwegen. De landbouw wordt duurzamer door bijvoorbeeld de aanleg van erosiebuffers die vruchtbare grond beter vasthouden op de akkers en door het voorzien van mogelijkheden voor landbouwers om gezuiverd afvalwater te ‘tanken’ aan de uitgang van de waterzuiveringssystemen. Door trage wegen en bufferstroken tussen akkers en weides en de beek te leggen moet ook de waterkwaliteit in Gooik verbeteren.
Klimaat
Om in te spelen op de gevolgen van klimaatverandering, zoals hevige regens afgewisseld met langere periodes van droogte, voorziet de ruilverkaveling in het gebied 52 hectare overstromings- en infiltratiegebied. Daar krijgt het overtollige water de kans om in de bodem te sijpelen en de grondwaterlagen aan te vullen. Die maatregel beperkt de kans op overstromingen van woongebieden stroomafwaarts. De belangrijke natuurparels Kesterheide / Lombergveld en Neigembos worden versterkt en via de valleien met elkaar verbonden voor dieren en planten.
Erfgoed
Op twee belangrijke Romeinse archeologische sites worden de maatregelen getroffen om de erfgoedschatten te kunnen bewaren voor het nageslacht.
Natuur en landschap
80 hectare bijkomende natuur en een ecotunnel tussen Kesterheide en Lombergveld moeten een antwoord bieden op de achteruitgang van de biodiversiteit. 60 kilometer hagen en houtkanten en een forse subsidie voor de aanplant van hoogstamboomgaarden zullen het landschap opnieuw de grandeur geven van vroeger. Er komen veilige fietspaden tussen de woonkernen en voor de wandelaars wordt bijna 40 kilometer aan nieuwe wandelwegen aangelegd. Er komt een uitkijktoren op de Kesterheide en een veilige wandelbrug over de Ninoofse Steenweg.
Financiering
Het Vlaams Gewest investeert fors in het project. Aan het project hangt een kostenplaatje van ongeveer 19,4 miljoen euro, waarvan het Vlaamse Gewest ongeveer 13 miljoen bekostigt. De rest van het bedrag wordt verdeeld over de gemeente, de provincie en de eigenaars van landbouwgronden.