De Kauwbosstraat (Zonhoven) - Boekrakelaan (Genk) was vroeger een autoweg. Begin 2020 hebben we de weg afgesloten voor autoverkeer en daarna onthard. Dit dossier kadert ook binnen het project 'Proeftuin Ontharding 'Weg weg'.
In het najaar 2022 en het voorjaar 2023 werd de weg ingericht als een veilige, trage verbinding voor wandelaars en fietsers, met rustpunten en ontmoetingsplekken om bezoekers en mensen in de buurt rond de Elstreken samen te brengen. Die inrichting is ook belangrijk om de uiterst waardevolle bermen te beschermen en de zeldzame planten en dieren die er leven meer overlevingskansen te geven. In het najaar van 2023 zullen we hier de laatste inrichtingswerken uitvoeren (een rolstoelverbinding tussen de twee zorgcampussen van Ter Heide, een kunstwerk en de inrichting van de buurtweide).
De belangrijkste maatregelen zijn in grote lijnen te vinden op de visiekaart. Met die maatregelen proberen we samen met alle betrokken partners zo efficiënt mogelijk win-win-oplossingen te bieden voor de belangrijkste noden. Daarnaast willen we met een aantal maatregelen ook kansen benutten om het gebied nog meer (be)leefbaar te maken. Alle maatregelen worden nog in detail beschreven in een rapport.
Herverkaveling Daalheide
Vaak verdwijnen landbouwgronden ten voordele van andere functies. Dit zorgt voor onzekerheid bij een groeiend of bloeiend landbouwbedrijf. De landbouwers in De Wijers zitten geprangd tussen dorpskernen en grote natuurgebieden. Zij hebben nood aan meer zekerheid over hun landbouwgronden en over hun toekomstige rol in dit landschap. Om de vroegere Daalheide als landbouwgebied te versterken is het belangrijk een concrete terreinvisie uit te werken. Hierbij willen we pachtgronden voor beroepslandbouw in een logisch geheel verankeren, naast huurgronden voor hobbygebruik en niet verhuurde gronden voor natuur- en landschapselementen. Om deze puzzel ook daadwerkelijk op het terrein te kunnen uitvoeren, willen we ongeveer 260 ha landbouwgebied herverkavelen.
Omgeving rond Vliegveld Kiewit
De omgeving van Aero Kiewit krijgt een aangepaste inrichting voor de gebruikers van het gebied. We willen enkele bestaande veldwegen verbeteren en nieuwe fiets- en wandelverbindingen aanleggen. Enkele hoge bomen midden in het veld worden vervangen door kleinere landschapselementen zoals hakhout, struiken en grasstroken langsheen de trage wegen en de Schrijnbroekbeek. Waardevolle heiderelicten langs het vliegveld krijgen een aangepast beheer.
Slangbeekvallei
De Slangbeekvallei is aangeduid als natte natuurverbinding voor de boomkikker. Daarom voorzien we op een aantal plaatsen in het landbouwgebied een bufferstrook langs de beek en leggen we poelen aan. We herstellen ook enkele houtkanten. Het natuurlijke overstromingsgebied van de Slangbeek, met al haar historische 'weteringen' (vloeiweiden) willen we zoveel mogelijk als grasland versterken. Die inrichtingsmaatregelen zijn waardevol als natuurlijke 'stapsteen' voor de boomkikker en andere dieren, die zo de afstand tussen de Platwijers en het Welleke vlotter kunnen overbruggen. Hierdoor hebben dus meerdere dier- en plantensoorten meer kans om te overleven. Daarnaast helpen deze maatregelen ook om toekomstige waterlast te voorkomen. Om ook de buurtbewoners deze 'natte' natuur te laten beleven, verbinden we een aantal doodlopende voetwegen aan de Beverzakstraat met elkaar.
Omgeving Kauwbosstraat-Boekrakelaan
De eeuwenoude (van nature) voedselarme bermen van de Kauwbosstraat zijn historisch zeldzaam en ecologisch uiterst waardevoll. Om die Vlaamse topnatuur te beschermen, willen we de bomenrij grotendeels verwijderen en bufferstroken aanleggen. Bladval van de plataanbomen en de meststoffen uit het aanpalende landbouwgebied, zorgen immers voor een te voedselrijke bodem. Om de de impact van het autoverkeer te beperken, werd de weg al sinds maart 2020 afgesloten.
De knoflookpad is, net zoals de boomkikker, met uitsterven bedreigd. We willen zijn huidige leefgebieden, het Wik en het Welleke, met elkaar verbinden om zo de overlevingskansen van deze soort te vergroten. Voor zo'n natuurverbinding vormt de Kauwbosstraat zelf de ideale doorgang: vooral omdat hier al topnatuur aanwezig is, maar ook omdat ze ideaal ligt tussen de huidige natuurgebieden en omdat we - door gebruik te maken van een huidige weg - zo weinig mogelijk de bestaande en schaarse landbouwruimte in beslag moeten nemen. Door deze omgeving opnieuw in te richten met een poel en andere natuurlijke elementen krijgt de knoflookpad terug alle kansen om te overleven. Ook het afschaffen van het autoverkeer op de Kauwbosstraat is voor de knoflookpad en de boomkikker cruciaal.
Niet alleen voor wortels en poten, ook voor voeten en wielen willen we hier een zachtere weg banen. Het fietspad van de Kauwbosstraat wordt behouden en vernieuwd. Daarnaast voorzien we een rolstoelvriendelijk belevingspad met picknickplek voor de hele buurt. Voor de concrete invulling met verschillende belevingselementen zoals een kunstwerk, wordt ook gerekend op ideeën van de buurtbewoners en de mensen van Ter Heide. Aan de Boekrakelaan zorgen we voor een rolstoeloversteek om beide campussen van het dienstencentrum Ter Heide veilig met elkaar te verbinden.
Trage wegen
Uit het overleg blijkt dat zowel buurtbewoners als recreanten en toeristen nood hebben aan veilige trage verbindingen. Ze willen veilige fiets- en wandelpaden naar hun school, sport- en recreatie-infrastructuur in of net buiten het gebied. In het landinrichtingsplan voorzien we langs belangrijke tracés extra wandel- en fietsverbindingen. Ook willen we bestaande autowegen fietsvriendelijker inrichten en sluipverkeer verminderen. Tenslotte verbinden we enkele woonstraten met voetwegen.
De meeste info werd gebundeld in onderstaande interactieve toepassing. Deze is ook op smartphone makkelijk doorbladerbaar.
Voorgeschiedenis
Het landinrichtingsplan (LIP) Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven geeft uitvoering aan twee van de drie landinrichtingsprojecten in De Wijers, namelijk Stiemerbeek-Zusterkloosterbeek en Roosterbeek-Mangelbeek. Beide proejcten werden op 21 april 2017 door de Vlaamse regering ingesteld. Per inrichtingsproject worden meerdere landinrichtingsplannen (LIP) opgemaakt. Het landinrichtingsplan (LIP) Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven situeert zich centraal in De Wijers op de grens van deze twee inrichtingsprojecten en omvat de grootste landbouwcluster in De Wijers. Voor
dit openruimtegebied zijn er heel wat uitdagingen en acties geformuleerd, waar
VLM via dit landinrichtingsplan concreet werk van wil maken op het terrein.
Binnen het landinrichtingsproject De Wijers - Stiemerbeek Zusterkloosterbeek startte de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) in 2017 met een historisch-ecologische studie van het gebied Kiewit-Zonhoven. Een jaar later werd ook een mobiliteitsstudie uitgevoerd en werd er overlegd met heel wat partners en organisaties. Ook de landbouwers werden bevraagd. Er kwamen tal van behoeften en kansen naar boven die de VLM vertaalde in een globale visie voor het gebied. Die visiekaart geeft de geïntegreerde visie voor dit gebied schematisch weer en is een belangrijk uitgangspunt voor de verschillende maatregelen in het voorliggende ontwerpplan.
Op 20 december 2021 keurde de minister het eindrapport goed. Het Ministerieel Besluit en het definitieve LIP kan je hier raadplegen:
Definitief rapport LIP ORG Kiewit-Zonhoven juli 2021
LIP Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven - kaartenatlas definitief juli 2021
Ministerieel Besluit 20 dec 2021
Oppervlakte
1145 ha
Situering
Het
projectgebied strekt zich uit over de vallei van de Slangbeek: van aan de
Slangbeekbron (Termolen) tot aan de spoorweg langs de Platwijers en verder net
ten zuiden van de Basvelden in het centrum van Zonhoven tot aan de grens met Domein
Bokrijk en Domein Kiewit. Ter Heide campus Zonhoven en campus Genk werden mee
opgenomen in het projectgebied, net als de weiden waar Pukkelpop jaarlijks
plaatsvindt.
Beschrijving
Het openruimtegebied tussen
Kiewit en Zonhoven was vroeger een vrij nat heidegebied waar eeuwenlang om
gevochten werd. Deze grasrijke
‘gemene’ heide was 500 jaar geleden immers zeer waardevol voor de dorpskudden
van de omliggende gemeenten. Nu is deze open ruimte één van de nog
weinig overgebleven landbouwgebieden in het hart van De Wijers. Niet alleen de
rundveehouderij bepaalt hier het landschap, ook het oudste vliegveld van België,
de kleine vallei van de Slangbeek en een bosrijke horizon zijn typerend voor dit
gebied.
Dit openruimtegebied kent dus talrijke troeven, maar kampt ook met enkele noden. Het landinrichtingsplan Openruimtegebied Kiewit-Zonhoven heeft als doel om dit grasrijke open Wijerlandschap duurzaam te versterken en beleefbaar te maken. Anders gezegd: een landschap creëren waar 'voeten, poten, wortels, wielen en vleugels' elk hun plek krijgen.
Timing
In oktober 2020 organiseerden de gemeente Zonhoven, de Stad Hasselt en de Stad
Genk een openbaar onderzoek over het landinrichtingsplan. In december 2021 legde de planbegeleidingsgroep het aangepaste plan ter goedkeuring voor aan de bevoegde Vlaamse minister. Na vaststelling van het LIP door de minister kan er gestart worden met de uitvoering door de verschillende partners.
In 2022 werd de Kauwbosstraat-Boekrakelaan onthard en in 2023 ials een veilige, trage verbinding voor wandelaars en fietsers, met rustpunten en ontmoetingsplekken. Zo werden de uiterst waardevolle bermen beschermd en kregen de zeldzame planten en dieren die er leven meer overlevingskansen.
In 2024 starten we in Daalheide-Slangbeek met de herverkaveling uit kracht van wet.