Het gebied
Het projectgebied van planprogramma Schelde en Rupel kent een sterke ruimtelijke druk en verstedelijking. Er is een uitgebreid economisch netwerk aanwezig. Waterlopen als de Schelde, de Rupel en het Zeekanaal ontsluiten het gebied. Tussen Boom en Puurs vind je verschillende bedrijfsterreinen. Ondanks die sterke ruimtelijke beïnvloeding bezit deze regio nog belangrijke Vlaamse en bovenlokale natuur- en landschapswaarden, met open gebieden die gezamenlijk kunnen ontwikkeld worden.
De meeste natuur- en landschapswaarden kunnen gekoppeld worden aan het fysisch systeem van de cuesta van Boom en de valleirand van de Schelde vanaf Bornem tot en met Hemiksem. Onder meer de grote meanders van Schelde en Rupel, de polders van Sint-Amands, Bornem, Puurs, Schelle en Niel, het kleiwinningsgbied rond Boom en de valleien van Vliet en Molenbeek structureren dit gebied. Die belangrijke natuurwaarden worden bedreigd door versnippering en het verdwijnen van kleine landschapselementen.
Niet alleen natuur, ook erfgoed drukt een stempel op de regio. Bakens in het landschap zijn de samenvloeiing van Schelde en Rupel, het Zeekanaal, de fortengordel, de kastelen van Hemiksem, en de abdijen van Hemiksem en Bornem.
Klein-Brabant kent een vrij homogeen landbouwgebied met een typische landschappelijke structuur waar de nadruk ligt op grondgebonden activiteiten zoals groententeelt in open lucht. Landbouw als beheerder van de open ruimte heeft hier kansen.
Voorgeschiedenis
De Vlaamse Regering keurde op 16 mei 2014 het planprogramma landinrichting Schelde en Rupel goed. De redactie gebeurde op basis van een consultatieronde bij de volgende instanties:
- colleges van burgemeester en schepenen van de deelnemende Antwerpse gemeenten Zwijndrecht, Niel, Hemiksem, Schelle, Boom en Rumst, Bornem en Puurs - Sint-Amands;
- Vlaamse administraties;
- regionale en lokale experten in thema's die in de open ruimte spelen.
Een belangrijke ontwikkeling tijdens de consultatieronde was de afstemming met het Strategisch Project 'Gebiedsprogramma Rupelstreek' van de provincie Antwerpen en Ruimte Vlaanderen.
Belangrijke accenten in het planprogramma Schelde en Rupel zijn onder andere:
- het realiseren van een evenwicht tussen de impact van industrie en verstedelijking (het projectgebied ligt centraal in de Vlaamse Ruit tussen Antwerpen en Brussel);
- het beschermen en verder ontwikkelen van de natuur- en landschapswaarden die op Vlaams niveau belangrijk zijn;
- aandacht voor landbouw als beheerder van de open ruimte;
- het ontwikkelen en goed geleiden van het toeristisch en recreatief aanbod in afstemming met het recreatieve aspect van het Sigma-plan en met aandacht voor het aanbod van het hinterland, weg van de drukke Scheldedijken;
- het herwaarderen van de watergebonden en industriële erfgoedwaarden.
Stand van zaken
Het planprogramma omvat twee landinrichtingsprojecten: het landinrichtingsproject Klein-Brabant en Zwijndrecht (met Bornem, Puurs-Sint-Amands en Zwijndrecht als betrokken gemeenten) en het landinrichtingsproject Rupelstreek (met Hemiksem, Schelle, Niel, Boom en Rumst als betrokken gemeenten).
De totale landinrichtingssubsidie van het Vlaamse Gewest aan de partners voor de uitvoering van het planprogramma Schelde en Rupel kan maximaal 4.000.000 euro bedragen er werd verdeeld over twee landinrichtingsprojecten:
- het landinrichtingsproject Klein-Brabant en Zwijndrecht: 2.500.000 euro
- het landinrichtingsproject Rupelstreek: 1.500.000 euro.
Voor elk landinrichtingsproject werden verschillende landinrichtingsplannen opgemaakt en begeleidt een planbegeleidingsgroep de opmaak van de landinrichtingsplannen.
Er werden zes landinrichtingsplannen (LIP) opgemaakt:
- LIP openruimtegebieden Rupelstreek (goedgekeurd, in uitvoering),
- LIP Vlietvallei Hemiksem-Schelle fase 1 (goedgekeurd, uitgevoerd),
- LIP Sint-Jansveldbeek Bornem (goedgekeurd, in uitvoering),
- LIP Scheldeboord Sint-Amands en Kleine Molenbeek Liezele (goedgekeurd, in uitvoering),
- LIP Zwijndrecht (goedgekeurd, in uitvoering),
- LIP projectoproep uitvoeringsinitiatieven Scheldhelden 2.0 (goedgekeurd, uitgevoerd).
Documenten
Planprogramma