Opzet van de studie
De literatuurstudie had tot doel de wisselwerking te onderzoeken tussen de opbouw van bodemorganische stof op landbouwpercelen in Vlaanderen en het risico op stikstofverliezen door nitraatuitspoeling in de winter.
Periode
1/7/2024 – 8/4/2025
Opdrachtgever
Afdeling Platteland en Mestbeleid van de VLM
Uitvoerders
ILVO & UGent
Resultaten
Bodemorganische stof is gunstig voor de bodemkwaliteit. Maar er is een kanttekening voor het milieu. Want door afbraak van de bodemorganische stof en recent toegediend organisch materiaal komt er stikstof vrij. Als die stikstof in het najaar in de bodem aanwezig is, in de vorm van nitraat, kan die tijdens de winter uitspoelen.
Percelen met een hoog gehalte aan organische stof hebben in het najaar vaak hogere nitraatstikstofresidu's. Dat komt omdat de toegediende stikstofbemesting niet altijd is afgestemd op de extra stikstof die vrijkomt door het hogere gehalte aan organische stof. Toch leidt een hoger gehalte aan organische stof niet automatisch tot hogere nitraatstikstofresidu's in het najaar. Want door een betere bodem nemen gewassen soms ook meer stikstof op omdat ze harder groeien.
Om het risico op nitraatuitspoeling tijdens de winter te beperken kunnen landbouwers de volgende maatregelen toepassen:
- perceelsspecifiek bemesten met stikstof, dus inspelen op de stikstofvraag van het gewas en het stikstofaanbod uit de bodem;
- tijdig vanggewassen inzaaien;
- stikstofbemesting opsplitsen.
Bij laat geoogste teelten, zoals aardappelen en maïs, kunnen vanggewassen niet tijdig worden gezaaid om nog voldoende stikstof op te nemen. Daarom is het risico op nitraatuitspoeling tijdens de winter bij die teelten groot.
Ten opzichte van de jaren '80 zijn de bodemorganische stofgehalten in Vlaanderen duidelijk gedaald.
Hoe kan de organische stof het best worden verhoogd?
De meest effectieve methoden zijn:
- wisselbouw (de afwisseling tussen grasland en akkerbouw)
- het gebruik van compost, biochar en stalmest
Andere praktijken die positief bijdragen zijn:
- teeltrotatie
- het inwerken van oogstresten
- het inzaaien van vanggewassen
- biologische landbouw
- bekalking
Bij graslandpercelen speelt het beheer een bepalende rol (maaien, begrazen, graslandvernieuwing, …).
Naast voordelen voor de bodemkwaliteit, kunnen sommige van die maatregelen ook de teeltopbrengst verhogen. Wisselbouw, bekalking, irrigatie en composttoediening zorgen doorgaans voor robuustere teeltsystemen en een kleinere opbrengstvariatie tussen jaren.
Meer info
Bekijk deze studie in de publicatiedatabank.