Voorgeschiedenis
2 september 1987: Ministerieel Besluit onderzoek naar het nut van de ruilverkaveling
13 december 1996: goedkeuring van het ruilverkavelingsplan door de minister
13 mei 1997: oprichting ruilverkavelingscomité en commissie van advies
1998: bepaling van de inbreng
1999-2001: ruilverkavelingswerken
2000-2001: herverkaveling
14 december 2001: ondertekening van de ruilverkavelingsakte
Stand van zaken
De ruilverkaveling Mettekoven is volledig uitgevoerd.
Oppervlakte
748 ha
Situering
De ruilverkaveling situeert zich in het leemgebied van Droog Haspengouw in Zuid-Limburg. Het gebied grenst in het noorden aan de Steenweg van Sint-Truiden naar Borgloon. De zuidgrens is de rustige gemeenteweg van Klein Gelmen naar Veulen. Vanaf de kapel in Helshoven tot aan het kasteel van Voort snijdt de Romeinse kassei de ruilverkaveling in een rechte lijn doormidden.
Beschrijving
De ruilverkaveling Mettekoven ligt in het zuiden van de provincie Limburg en omvat delen van de gemeenten Heers en Borgloon. De voornaamste doelstelling binnen een ruilverkaveling is de herindeling van percelen. Ook de ruilverkaveling Mettekoven toverde het lappendeken van versnipperde en veelhoekige percelen om tot een economisch beter werkbaar geheel. De landbouwbedrijven die in dit gebied liggen, kregen door de herverkaveling grotere percelen met een regelmatigere vorm en een gunstigere ligging. Zo konden gebruikers en eigenaars hun percelen meer rendabel bewerken. Na de herverkaveling steeg de gemiddelde perceelsgrootte in het projectgebied Mettekoven van 47,61 are naar 119,10 are. Alle eigenaars en gebruikers van de gronden werden bij elke fas uitvoerig geraadpleegd en hadden telkens inspraak.
Toch is een ruilverkaveling meer dan het herschikken van gronden alleen. We zorgden ervoor dat de percelen ook beter ontsloten werden door een verbeterde landbouwweg of door de percelen dichter bij het landbouwbedrijf te leggen. Zo werd bij 19 km weg hernieuwd of nieuw aangelegd om het landbouwverkeer te verbeteren. Ook voetgangers en fietsers kunnen genieten van een groot aantal van deze wegverhardingen.
Binnen dit ruilverkavelingsproject gingen we ook op zoek naar een oplossing voor andere noden in de open ruimte. Zo wou het ruilverkavelingscomité zeker de problematiek van wateroverlast aanpakken en liet ze tien kleinschalige wachtbekkens bouwen die landschappelijk geïntegreerd werden. De wachtbekkens werden volledig volgens de geldende normen van het integraal waterbeheer hoog in het landschap gebouwd. De afgelopen jaren bewezen ze al vaak hun deugdelijkheid bij de vrijwaring van de dorpskern tegen overstroming.
Ook werden binnen deze ruilverkaveling maatregelen genomen om waardevolle fauna en flora te beschermen. Zo komt de das tegenwoordig uitgebreid aan zijn trekken in de nieuwe natuurgebieden, waaronder de grootste hoogstamboomgaard van Limburg, en ontwikkelen zich opnieuw kalkrijke vegetaties en orchideeënrijke hooilanden.
Bovendien wilden we ook de dorpskernen leefbaar houden. De vroegere dries van Mettekoven, de verzamelplaats voor het vee, is nu het gloednieuwe dorpsplein. Dit pleintje won in 2006 overigens de prijs voor 'Het beste plein van Limburg' uitgegeven door Radio 2.
Deze ruilverkaveling had ook veel aandacht voor de toeristische mogelijkheden. De inrichting van de omgeving van Helshovenkapel, een toplocatie op toeristisch, religieus en 'trouwkundig' vlak, kreeg een heel nieuw kleedje en werd - net als het plein in Mettekoven - van onderuit gerealiseerd, tot grote voldoening van de bewoners. Ook het kunstwerk van de heks Tjenne langs de Romeinse Kassei en de omkadering van de Tjenneboom wat verderop, zijn inmiddels kunstzinnige begrippen geworden in de streek. Dankzij het nieuwe wandelroutenetwerk, door het Regionaal Landschap gepromoot als Grand-Cru wandelingen, boomt de zachte recreatie.
Partners
Gemeentebesturen van Borgloon en Heers, Provincie Limburg, Vlaams Gewest (ANB en ALBON), Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren, Natuurpunt vzw, WBE Haspengouw
Het ruilverkavelingscomité draagt de verantwoordelijkheid over het project en zorgt voor de uitvoering ervan. Daarvoor kan ze rekenen op een belangrijke organisatorische en financiële steun van de Vlaamse overheid (beleidsdomein Omgeving). De Vlaamse Landmaatschappij staat in voor de praktische organisatie en Afdeling Land, Bodembescherming, Ondergrond en Natuurlijke Rijkdommen (ALBON) verleent subsidies voor de uitvoering van de werken en bereidt de beslissingen van de minister voor.
De kosten worden gedragen door het Vlaams Gewest, de Provincie Limburg, de Stad Borgloon, de gemeente Heers en voor een klein percentage door alle eigenaars.