Voorgeschiedenis
Het project PROSENSOLS vormde een vervolg en een uitbreiding van het uitgevoerde project MESAM (Maatregelen tegen Erosie en Sensibilisatie van Agrariërs ter bescherming van het Milieu). Dit Interreg IIIa-project liep van januari 2003 tot en met maart 2007. Het project had als doel bodemerosie aan te pakken over de regionale, provinciale en nationale grenzen heen in de regio Nord - Pas de Calais, Henegouwen, West- en Oost-Vlaanderen.
Het project "Protégeons nos sols/Bescherm onze bodem" beslaat een grotere regio en naast het thema bodemerosie komen eveneens bodemcompactie, verlies aan organische koolstof, achteruitgang van bodembiodiversiteit en nutriëntenverzadiging aan bod.
Prosensols maakt deel uit van het Interreg IVA France-Wallonie-Vlaanderen programma. Het project heeft tot doel om op een grensoverschrijdende manier de natuurlijke hulpbronnen op een duurzame manier te beheren en te valoriseren. Het concept past eveneens binnen de Europese bodemrichtlijn.
Situering
Bodemdegradatie door compactie, erosie, verlies aan organisch materiaal en verontreiniging van de bodem zijn verschillende processen die de fysische en chemische kwaliteit van de bodems aantasten en bijgevolg ook de biodiversiteit. De oppervlaktes ingenomen door landbouwactiviteiten zijn aanzienlijk en leveren een belangrijke bijdrage tot bodemdegradatie, zoals erosie, compactie, verontreiniging, daling van het koolstofgehalte in de bodem.
De actiezone van het Prosensols project wordt geconfronteerd met deze problemen van bodemdegradatie. De landbouw is er sterk gemechaniseerd met een hoog gebruik aan meststoffen en is vooral gericht op de teelt van industriële gewassen (bieten, aardappelen, cichorei, groenten) en maïs.
Beschrijving
Het project PROSENSOLS heeft tot doel :
- De bevolking te sensibiliseren over de functies van de bodem, hoe de bodem bedreigd wordt en wat de impact van bodemdegradatie is op het milieu. Eveneens heeft het project tot doel informatie te verstrekken over de maatregelen die men kan nemen om de degradatie van de bodems te beperken;
- De impact van de verschillende landbouwpraktijken te evalueren op compactie, erosie, koolstofvoorraden in de bodem, verzilting, fosforgehalte en biodiversiteit;
- De landbouwpraktijken te bevorderen die compactie, erosie, verlies aan organische koolstof, overmaat aan fosfor in de bodem en daling van de biodiversiteit beperken;
- Aanbevelingen te formuleren voor het beleid, over de praktijken die bodemdegradatie verminderen.
Binnen de landbouw bestaat een grote diversiteit aan praktijken waarvan de impact op de bodems zeer verschillend is. Het project Prosensols heeft tot doel de impact van de gangbare en alternatieve landbouwpraktijken op bodemdegradatie te evalueren. De VLM en de andere Prosensols partners zullen samen met de landbouwers activiteiten rond bodembeheer organiseren.
Activiteiten
- De opvolging van enkele pilootbedrijven in elke regio om de impact van enkele landbouwpraktijken op het beheer van organische koolstof en fosfor te evalueren;
- De verspreiding van kennis van goede landbouwpraktijken zoals bijvoorbeeld het gebruik van groenbedekkers, technieken om compactie te vermijden, van grasbufferstroken en ploegloze teelttechnieken, …
- De realisatie en opvolging van demonstratievelden die de gangbare en alternatieve praktijken vergelijken. De fysische (penetrometingen, metingen van afstroming en geërodeerd materiaal door regenvalsimulaties, structurele stabiliteit) en de chemische kwaliteit van de bodems (gehaltes aan koolstof, fosfaten en nitraten) en de biodiversiteit aan de hand van enkele indicatorsoorten (regenwormen, loopkevers,…) worden gemeten. De rendementen van de teelten worden opgevolgd en hieruit kan men afleiden of de praktijken al dan niet geschikt zijn.
- De impact op middellange en lange termijn nagaan van een aantal praktijken op de voorraad aan organisatie koolstof in de bodem, het fosfor en stikstofgehalte op landbouwpercelen waarvan de historiek bekend is bij vrijwillige landbouwers (eventueel dezelfde als de pilootbedrijven).
- De bestaande databanken van bodemanalyses in de drie regio's (VLM, POVLT, Requasud, BDAT) valoriseren om op die manier de impact van een aantal landbouwpraktijken op het gehalte aan P en de C-voorraden te evalueren.
De resultaten van deze activiteiten zal men gebruiken in het kader van het sensibiliseren van de landbouwers en loonwerkers, maar ook van leraren en schoolgaande jeugd en het ruime publiek rond bodembescherming.
Partners
Partners uit de volgende Europese lidstaten:
- België (Vlaanderen + Wallonië): Oost- en West-Vlaanderen, Henegouwen
- Frankrijk: Nord-Pas de Calais, Picardie en Champagne-Ardenne
Bijkomende informatie
Prosensols-brochure "Bodemverdichting in de landbouw. Vermijden en herstellen"
Prosensols-brochure "Le tassement des sols agricoles. Prévenir et remédier"
Laatste update: mei 2023