Rivierherstel Leie

​​​​​​​​​​Situering - doelstelling
Het Seine-Scheldeproject is een grootschalig Europees initiatief. Voor Vlaanderen voorzien we aanpassingen aan de Leie-as.

Doelstellingen van het project zijn:

• meer goederenvervoer via binnenscheepvaart mogelijk maken om het wegennet te ontlasten, dat doen we door de bevaarbaarheid van de Leie te verbeteren tussen Wervik en Gent
• herstel van natuur- en landschapswaarden in de Leievallei tussen Deinze en Wervik

De Vlaamse Regering gaf in 2010 (BVR 17/12/2010) en 2021 (BVR 24/09/2021) volgende opdrachten aan de VLM:

• landbouweffectenrapporten (LER) opstellen om de impact op landbouwbedrijven te onderzoeken,
• een grondenbank oprichten om landbouwers te ondersteunen bij grondruil of -verkoop.
  

 ​

 Meer binnenscheepvaart om het wegennet te ontlasten                     Meer natte natuur ontwikkelen langs de Leie-oevers

Besch​rijving

Op 17 december 2010 heeft de Vlaamse Regering het geïntegreerd plan Seine–Schelde goedgekeurd. Dat plan houdt in dat voor de binnenvaart tussen Gent en Wervik werken zullen worden uitgevoerd om de bevaarbaarheid te verbeteren. Dit is het zogenaamde luik Binnenvaart, waarbij de ingrepen aan de waterweg door Europa worden gesubsidieerd. Naast het verbeteren van de bevaarbaarheid zijn werken gepland om de Leie en haar vallei tussen Deinze en Wervik op te waarderen op het vlak van natuur, landschap en recreatie. Dat vormt het luik Rivierherstel Leie van het project. De Vlaamse Waterweg (DVW) coördineert de uitvoering van het totale plan.

Het project Rivierherstel Leie omvat:

• het herstellen van oude Leiemeanders (bochten in de rivier) door De Vlaamse Waterweg (DVW)
  
• het opnieuw verbinden van oude Leiemeanders met de Leie (door DVW)
  
• de ontwikkeling van 500 ha watergebonden natuur in 15 gebieden langs de Leie van Wervik tot Deinze (door het Agentschap voor Natuur en Bos, ANB)..

Fases en planning​​

• Fase 1: Realisatie van 100 hectare natuur tegen eind 2024 in Neerhoek-Ponthoek (deel 1) en Bavikhove-Ooigembos.
• Fase 2: Uitbreiding tegen eind 2027.
• Fase 3: Afronding tegen eind 2031.
  
  

Bestuurlijke organisatie en ruimtelijke ordening

Twee intendanten (de gouverneurs van Oost- en West-Vlaanderen) zijn aangesteld om het project op te volgen en in goede banen te leiden. Zelfrealisatie via natuurbeheerplannen of andere instrumenten wordt onderzocht als alternatief voor verwerving.

In september 2021 startte de Vlaamse Regering met de opmaak van het AGNAS-RUP Leievallei van Wielsbeke tot Deinze. De startnota werd goedgekeurd op 14 juli 2023 en beschrijft de doelstellingen, het plangebied, alternatieven en de aanpak van milieueffecten. Na de inspraakperiode worden opmerkingen verwerkt in een scopingnota.​

Meer informatie is terug te vinden op de website van het Departement Omgeving: Leievallei van Wielsbeke tot Deinze | Vlaanderen.be

​​Landbouweffectenrapport

• Tussen 2010 en 2012 stelde VLM LER's op voor de eerste 10 gebieden.
• Medewerkers bezochten landbouwers en peilden naar hun toekomstplannen.
• In 2021 werden LER's geactualiseerd en uitgebreid naar 5 extra gebieden.
  

Grondenbanken

• De VLM is met twee grondenbanken actief in het gebied:
• voor 500 ha watergebonden natuur in 15 gebieden (in opdracht van ANB)
• voor het herstel van de oude Leiemeanders (in opdracht van DVW).
• Landbouwers en eigenaars in de projectgebieden krijgen de keuze tussen een financiële regeling of ruilgrond (gelijkwaardige grond op een andere locatie).
• De VLM kan gronden aankopen binnen en buiten de projectgebieden en streeft ernaar zoveel mogelijk een oplossing op maat uit te werken. Het zoekgebied omvat de gemeenten/steden Wervik, Menen, Wevelgem, Kortrijk, Kuurne, Harelbeke, Wielsbeke, Waregem, Dentergem, Zulte en Deinze.
  
• Tot een jaar voor de start van de werken worden gronden verworven die noodzakelijk zijn voor de inrichtingswerken en niet in der minne konden worden aangekocht.
  

Financiële regeling 

Binnen projectgebieden (dit zijn de 15 gebieden en de oude Leiemeanders) van ANB en DVW

• Gebruiker ontvangt bij beëindiging van gebruik een extra toeslag (“wijkersstimulus") van 2.000 euro per hectare.
• Eigenaar ontvangt tot 20% toeslag bovenop de geschatte waarde van de grond.
• Eigenaar-gebruiker ontvangt beide vergoedingen.

Om ruilgrond te kunnen aanbieden aan landbouwers die verder willen werken als landbouwer, zoekt de grondenbank ook percelen in de ruime omgeving van de projectgronden (15 deelgebieden en oude Leiemeanders). Daarom is er ook een financiële regeling bij verkoop van gronden buiten de projectgebieden aan de grondenbank. Met het Besluit van de Vlaamse Regering (BVR) Rivierherstel Leie van 2021 is het flankerend beleid uitgebreid met twee maatregelen.

Buiten projectgebieden (flankerend beleid)

• Gebruiker met gronden in projectgebied: wijkersstimulus (een extra vergoeding bovenop de vergoeding voor het beëindigen van het gebruik) van 2.000 euro per hectare,
  
• Gebruiker zonder gronden in projectgebied: wijkersstimulus van 1.000 euro per hectare.
• Eigenaar ontvangt tot 20% toeslag bovenop de geschatte waarde.
• Eigenaar ontvangt pachtaanvaardingstoeslag van 20% bij aanvaarding van een pachter op hun grond.
  

Verder verloop

De gronden die de Grondenbank verwerft, worden (eventueel na ruiloperaties) overgedragen aan De Vlaamse Waterweg of aan het Agentschap voor Natuur en Bos. Zij maken de nodige inrichtings- en beheerplannen op om de natuurdoelstellingen te behalen.

Vragen i.v.m. grondverwerving? Neem contact op met Jo Dierickx.

Partners

De Vlaamse Waterweg (DVW): https://www.seineschelde.be

Departement Omgeving

Agentschap voor Natuur en Bos (ANB): https://www.natuurenbos.be/projecten/algemeen/seine-schelde-rivierherstel-leie, met linken naar inrichtingsplannen opgemaakt door VLM in opdracht van ANB:

• Laag-Vlaanderen
  
• Bavikhove-Ooigembos
• Neerhoek-Ponthoek​​​​​

Volgende inrichtingsplannen zijn in opmaak:

• Posthoornhoek
  
• Oeselgem en Mandel
  
• Gottem (Gottem Pereboom en Gottem Binnenkant)
  
• Sint-Baafs-Vijve 
• Heuvelhoek
  

Laatste update: ​december​ 2025​​​