Voorgeschiedenis
29 juni 1999: instelling van het natuurinrichtingsproject (480 ha)
10 juli 2001: vaststelling maatregelen en modaliteiten
2006: uitvoering werken projectuitvoeringsplan (pup) 1
2007 – 2009: heden: uitvoering werken pup 2
2009: officiële opening uitkijktoren 'Bels Lijntje'
uitvoering werken UP3 aan Grote Klotteraard en Peerdsven
2010: werken aan het Haverven volop in uitvoering
2011: start uitvoering van de werken aan Kleine Klotteraard–oost en Hoogmoerheide
2014: uitvoering van het laatste dossier, rond Kleine Klotteraard-west
2015: uitvoering van de laatste werken en afsluitend Vennenfestival op 6 september 2015
Stand van zaken
De laatste werken zijn uitgevoerd. Het Vennenfestival op 6 september 2015 in de Klein Engelandhoeve vormde de feestelijke afsluiter van bijna 20 jaar Natuurinrichting Turnhouts vennengebied.
Na bijna 12 jaar in uitvoering te zijn geweest, verspreid over verschillende dossiers, is het project afgelopen.
In totaal werd er ruim 150 ha effectief onder handen genomen. Dit resulteerde in de ontwikkeling van mooie heide-, grasland- en venvegetaties
Beschrijving
Het Turnhouts Vennengebied wordt gekenmerkt door een typisch oudkempisch landschap met onder meer weidevogelgebieden en soortenrijke heide- en venecosystemen. In het noorden komen ook naaldhoutaanplantingen voor, in het zuiden eikenbossen en dreven. Vennen en natte en droge heide, met een deels verbossende tendens, vormden lange tijd de kern van het gebied. Door de vaak zeer ondiep voorkomende klei-lenzen ontstaan er natte depressies en kleine vennen.
Essentieel is ook de ligging op de waterscheiding van Maas (Mark - Dommel) en Schelde (o.a. Nattenloop - Netebekken). Deze ligging, samen met het gegeven van de ondiepe Kempische klei, ligt aan de basis van de bijzondere natuurwaarden van het gebied. Het werd dan ook opgenomen in het Natura 2000 Netwerk (in het kader van de Europese Habitatrichtlijn). De openheid en rust in het gebied zorgen ervoor dat tal van weidevogels zoals de wulp en de grutto zich hier thuis voelen.
Momenteel vormt het Turnhouts vennengebied één van de belangrijkste heide– en vengebieden van west-Europa. De op lokale schaal zo diverse ondergrond, van zand- over leem- tot kleilagen zorgen voor een uiterst diverse vegetatie. Soorten als waterlobelia, gebonden aan voedselarme, zwakgebufferde venoevers zijn weer aanwezig in het gebied. Een duurzame toekomst lijkt gewaarborgd voor deze soort. Naast vengebonden planten is er ook geinvesteerd in de omliggende graslanden en heidegebieden.
Door het verwijderen van de fosfaatrijke toplaag konden schrale vegetaties opnieuw worden hersteld. Na het verwijderen werd er systematisch geënt met maaisel afkomstig van naastegelegen graslanden. Dit resulteerde in de ontwikkeling van graslanden met soorten als duizendguldenkruid, brunel en welriekende orchissen.
Soorten als kleine en ronde zonnedauw beginnen zich opnieuw te verspreiden. Stekelbrem, moeraswolfsklauw, gevlekte orchissen en zelfs klokjesgentianen geven aan dat de ontwikkelingen in de vochtige heidesfeer goed zitten.
Het Bels Lijntje is een groene fietsroute die aangelegd is op een oude spoorwegbedding (lijn Turnhout Tilburg) en dwars door het natuurgebied snijdt. In het voorjaar van 2009 werd de uitkijktoren 'Bels Lijntje' hier nog plechtig geopend. Deze toren vormt de kern van het gebied en geeft een prachtig overzicht van een landschap uit lang vervlogen tijd.