Deelgebieden Water-Land-Schap 1.0
Water-Land-Schap telt maar liefst 14 deelgebieden met hun eigen samenwerkingsverband of lokale coalitie, die elk in eigen streek aan de slag zijn met duurzame landbouw, integraal waterbeheer en landschap. We stellen ze graag aan u voor.
West-Vlaanderen
De Gaverbeekvallei: een klimaatbestendig waterlandschap
Het initiatief omvat het volledige deelbekken van de Gaverbeek, die door de gemeenten Harelbeke, Deerlijk, Waregem en Zulte loopt.
Het initiatief is geënt op de Gaverbeekvisie, een van de strategische acties van het Interreg project VALYS. Het streeft naar een veerkrachtige beekvallei die bestand is tegen de klimaatuitdagingen. Vier deelgebieden komen voor in het initiatief, met elk hun specifieke doelstellingen:
- de Gaverbeekse Meersen: win-win voor landbouw, waterbeheer, landschap, natuur
- Deerlijk: overstromings- en slibproblematiek in Lisbonna
- Anzegem, Zwevegem: erosie, hergebruik van water
- Bellegem: bufferbekken
Lokale coalitie:
- Provincies West- en Oost-Vlaanderen
- Vlaamse Milieumaatschappij
- Boerenbond
- Natuurpunt Waregem en Gaverstreke
- De Grenshoeve, Farmco, Stefaan Cras
- Gemeentebesturen Zulte, Waregem, Zwevegem, Anzegem, Deerlijk
Projectgebied Gaverbeekvallei
Robuuste waterlopen Westhoek
Dit initiatief ligt in de gemeente Heuvelland en de stad Ieper in het stroomgebied van de Kleine Kemmelbeek. De beek vormt de bron van de waterwinning in de Dikkebusvijver en kampt met sterke erosie waardoor de waterwinning steeds meer moet investeren in het baggeren van de vijver. Het doel van het initiatief is om samen met de landbouwers en de betrokken overheden een totaalaanpak voor erosie langs de Kleine Kemelbeek uit te werken en daarbij ook te werken aan waterkwaliteit. Het initiatief bouwt verder op een leaderproject.
Samen met de provincie West-Vlaanderen wordt 20.000 euro uitgetrokken, waarvan de minister de helft financiert, om demonstratieprojecten op te zetten op de waterlopen in de Westhoek om de waterkwaliteit te verbeteren en erosie tegen te gaan..
Lokale coalitie
- Regionaal Landschap Westhoek
- Boerenbond
- ABS
- Watergroep
- stad Ieper
- gemeente Heuvelland
- Provincie West-Vlaanderen
- Inagro
- De plaatselijke landbouwers
Naar een duurzaam landbouwproductielandschap in Midden-West-Vlaanderen
Dit initiatief is geënt op een bestaande samenwerking in het kader van een gebiedsgericht landinrichtingsprogramma in de regio Midden-West-Vlaanderen (Moorslede, Ledegem, Roeselare).
Er worden concrete maatregelen vooropgesteld rond de aanpak van wateroverlast (stuwen, gecontroleerde overstromingsgebieden, …), tekort aan water (uitgravingen, captatiepunten, kleinschalige spaarbekkens,…), water in bodem als productiefactoren (beheerovereenkomsten op maat) en omgevingskwaliteit (landschapsbedrijfsplannen, functionele agrobiodiversiteit, …)
Lokale coalitie:
- Stad Roeselare, gemeenten Ledegem, Moorslede
- Inagro, CVBB
- ABS, Boerenbond, individuele landbouwers
- Stad-land-schap ’t West-Vlaamse hart
Projectgebied naar een duurzaam landbouwproductielandschap in Midden-West-Vlaanderen
Oost-Vlaanderen
Barbierbeek verbindt
Het initiatief ligt ten noordoosten van Oost-Vlaanderen, in het Waasland. De Barbierbeek ontspringt in Temse en loopt door Sint-Niklaas, Beveren en Kruibeke.
Het initiatief bouwt verder op het plan Gestroomlijnd landschap, dat in 2017 met een brede groep aan partners werd voorbereid.
‘Barbierbeek verbindt’ wil volgende acties uitvoeren:
- Aanleg van bufferzones langs de Barbierbeek
- Soortgerichte realisaties in samenwerking met landbouwers en gerelateerd aan de beekvallei
- Een integrale aanpak voor de globale waterkwaliteit in het stroomgebied en specifieke oplossingen voor de waterhuishouding van landbouwbedrijven
Door de bufferzones wordt het water in de winter maar ook tijdens stevige regenbuien in de zomer vastgehouden, opgeslagen en is het beschikbaar voor landbouwers in drogere periodes. De minister trekt daarvoor 62.000 euro uit.
Lokale coalitie:
- Provincie Oost-Vlaanderen,
- gemeente Kruibeke
- gemeente Beveren
- Gemeente Temse,
- stad Sint-Niklaas,
- Bedrijfsgilde Wase Scheldekant,
- regioraad Boerenbond
- ABS
- Natuurpunt Waasland
- Regionaal Landschap Schelde-Durme
Provincie Oost-Vlaanderen sloot 18 overeenkomsten af met zes landbouwers die percelen beheren langs 3,7 km waterlopen in het valleigebied van de Barbierbeek. Lees het
volledige artikel.
Water-Land-Schap De Maarkebeek
Het initiatief ligt in de Maarbekeekvallei in de Vlaamse Ardennen, in de gemeente Maarkedal.
Water-Land-Schap De Maarkebeek neemt het overstromingsrisico als vertrekpunt maar streeft naar een aanpak die uitdagingen en oplossingen voor landbouw, natuurontwikkeling en landschapskwaliteit maximaal integreert:
- een integrale aanpak van de overstromingsproblematiek, met aandacht voor protectie-, preventie- en paraatheidsmaatregelen
- een integrale aanpak van de waterproblematiek, met aandacht voor waterkwaliteitsdoelstellingen, aquatische ecosystemen en ecosysteemdiensten
- een integrale aanpak van de gebiedsproblematiek, met aandacht voor duurzame landbouw
- Uitwerken van lokale samenwerkingsverbanden, met aandacht voor lokaal leiderschap
Lokale coalitie
- Gemeente Maarkedal
- Algemeen Boerensyndicaat
- Boerenbond
- Regionaal Landschap Vlaamse Ardennen
- Provincie Oost-Vlaanderen
Burenwater
Het initiatief ligt op het grensgebied van de gemeente Kruishoutem en stad Deinze. Burenwater wil het regenwater van het dakoppervlakte van (bedrijven)terreinen ter beschikking stellen van naburige tuinbouwers. Het project wordt gerealiseerd tussen het glastuinbouwbedrijf Tomato Masters en het bedrijventerrein De Prijkels.
Lokale coalitie:
Aqualitatieve Mechelse groenteregio
Het initiatief ligt in de Mechelse groentestreek. Door praktijkgerichte innovatieve ideeën toe te passen die hun nut al elders bewezen hebben, wil de lokale coalitie samen werken aan een betere waterkwaliteit, een duurzamere watervoorziening, minder wateroverlast en minder watertekorten. Bijvoorbeeld met landbouwers die op vrijwillige basis voor een zware bui ruimte maken in hun hemelwaterbassin of silo (Rainlevelprincipe) of peilgestuurde drainage en zuivering van beken.
Lokale coalitie:
- Proefstation voor de Groenteteelt
- Regionaal Landschap Rivierenland
- POM Antwerpen
- Provincie Antwerpen
- Water-link
- Pidpa
- Gemeente Duffel
- Natuurpunt Oude Spoorweg
- tuinbouwbedrijf Sifo
Beek. Boer. Bodem. In de vallei van de Aa
De perimeter van het initiatief is het afstroomgebied van de Aa, op grondgebied van de gemeenten Herentals, Kasterlee, Lille en Vorselaar.
Beek. Boer. Bodem. is een concrete uitvoering van een deel van het hefboomproject ‘vallei van de Aa’ van het in december 2017 goedgekeurde strategisch project ‘veerkracht in de vallei van de Kleine Nete’. Het initiatief heeft tot doel om het landbouwgebruik en bodem en water in het afstroomgebied van de Aa beter op elkaar af te stemmen, door:
- Het uitvoeren van kleinschalige landbouwmaatregelen.
- Het uittesten van experimentele landbouwmaatregelen.
- Water te bufferen in natuurgebieden.
Er is 52.000 euro voorzien voor deze kleinschalige landbouwmaatregelen.
Lokale coalitie:
- Provincie Antwerpen
- ABS
- Boerenbond
- Natuurpunt
- Agrobeheercentrum Eco²
- Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete
- gemeente Vorselaar
- Lille
- Kasterlee
- stad Herentals
Werken op de waterscheidingskam: Bovenstrooms water-initiatieven in Ravels
De locatie van het initiatief is de gemeente Ravels. Bedoeling van dit initiatief is om rond de Aa in Ravels, enerzijds kleinschalige landbouwmaatregelen op perceelsniveau uit te voeren tot gezamenlijk medegebruik van retentiezones en structuurherstel van de waterloop, en anderzijds grootschalig, lokale en kleinschalige maatregelen te treffen in de haarvaten van het watersysteem. De maatregelen worden uitgewerkt op terrein met landbouwers, op vrijwillige basis.
Er wordt werk gemaakt van peilgestuurde drainage, het budget daarvoor is 70.000 euro.
Lokale coalitie:
- dienst Integraal Waterbeleid, dienst Duurzaam Milieu- en Natuurbeleid, Provinciale Groendomeinen Kempen, dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid, Hooibeekhoeve (provincie Antwerpen)
- Landbouwadviesraad Ravels, gemeente Ravels
- RURANT vzw
Vlaams-Brabant
Zuidelijke Zennevallei: Vallei van de Zennebeemden
Het initiatief ligt op het grondgebied van Sint-Pieters-Leeuw, Drogenbos en Beersel.
Binnen dit initiatief wil de lokale coalitie werken aan:
- Het gebruik van het Zennepad maximaliseren en verbindingen maken tussen het centrum van Ruisbroek en Drogenbos voor traag verkeer
- Meer ruimte creëren voor de Zenne, met een landschap met een grote diversiteit aan droge en natte zones, stromend en stilstaand water, hoog- en laangstambegroeiing en natte vlaktes en ruigtes
- Kansen voor korteketen landbouw
Lokale coalitie:
- Provincie Vlaams-Brabant
- het Regionaal landschap Pajottenland en Zennevallei
- Gemeenten: Sint-Pieters-Leeuw, Drogenbos, Beersel
- Burgerbeweging Ruisbroek Droomt
- VMM
De Laak, een vallei vol kansen
De Laak maakt deel uit van het Dijle- Zennebekken, en is een oude zijloop van de Demer. Het initiatief ligt in de gemeenten Aarschot, Rotselaar en Tremelo. Het initiatief wil de Laakvallei als onderdeel van het strategisch project Demervallei inrichten. Concreet zal er gewerkt worden aan:
- Hydrologie: herstel verbinding met de Demer
- Zachte recreatie: ontsluiting van de vallei via tragewegennetwerk
- Ecologie: herstel waterkwaliteit, aanpak vismigratieknelpunten
- Landbouw: verweving landbouw en natuur, verbreding landbouwactiviteit
Langsheen De Laak, wordt 18.500 euro geïnvesteerd in het duurzaam beheer van rietkragen. Rietkragen zorgen namelijk voor waterzuivering en het langzamer laten afstromen van het water.
Lokale coalitie:
- Regionaal Landschap Noord-Hageland
- Stad Aarschot
- Gemeente Begijnendijk
- Gemeente Tremelo
- Gemeente Rotselaar
- Provincie Vlaams-Brabant
- WinAr
- Boerenbond
- Natuurpunt
- Provinciale visserijcommissie Vlaams-Brabant
- de Velddonkhoeve
Water als bondgenoot in de Getestreek: geïntegreerde oplossingen voor de Grote en Kleine Gete
Het initiatief situeert zich in de gemeenten Linter, Geetbets, Hoegaarden, en de steden Zoutleeuw, Tienen en Landen.
In de integrale visie die op de Getestreek ontwikkeld wordt, werden drie watergerelateerde problemen geanalyseerd: erosie en modderoverlast, overstromingen en de waterkwaliteit.
Het initiatief wil aan de slag rond:
- Structuurherstel en onderhoud van de waterlopen door o.a. waterberging door een hydrologisch systeem dat aansluit bij de natuurlijke toestand, vergeten grachten opnieuw in gebruik te nemen en grachten in (gedeeltelijk) open bedding opnieuw aan te leggen
- Structuurherstel van de bodem en testen van innovatieve landbouwpraktijken, door samen met de landbouwers maatregelen uit te werken voor een betere waterkwaliteit, en innovatieve grondbewerkingstechnieken uit te testen die een positieve invloed hebben op bodemstructuur en -textuur, bodemleven en -biologie, waterinfiltratie
- Oplossingen voor de overstromingsproblematiek
Lokale coalitie:
- Provincie Vlaams- Brabant
- Regionaal Landschap Zuid-Hageland
- Gemeente Hoegaarden
- Gemeente Geetbets
- Gemeente Linter
- Stad Landen
- Stad Tienen
- Stad Zoutleeuw
- Watering De Kleine Gete
- Watering De Grote Gete
- Watering de Mene
- Watering van Sint-Truiden
- Nationale Proeftuin voor Witloof
- Bodemkundige Dienst van België
- Buurtcomité ‘wateroverlast’ Zoutleeuw
- Natuurpunt Oost-Brabant
- Boerenbond
- Milieuadviesraad van Tienen
Limburg
Herk en Mombeekvallei: blauwgroene drager in het buitengebied van Haspengouw
Het initiatief situeert zich in het stroomgebied van de Herk en Mombeek, in Herk-de-Stad, Hasselt, Aken, Wellen, Kortessem, Borgloon, Sint-Truiden, Heers, Tongeren en Diepenbeek.
Dit initiatief heeft als doel het natuurlijk bufferbekken van de Herk en Mombeekvallei te optimaliseren en (her)inrichten, en de wijk Hazeveld te beschermen, die gevoelig is voor overstromingen.
In de Herk- en Mombeekvallei (Limburg) 17.500 wordt euro geïnvesteerd in het randenbeheer van laagstamfruitplantages en grasland als biodiverse erosiewerende maatregel die zowel de waterkwaliteit ten goede komt als de kans op modderstromen in de dorpen laat afnemen..
Lokale coalitie:
- Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren
- Provincie Limburg, dienst waterlopen en domeinen en dienst landbouw en platteland
- Watering De Herk
- PIBO Campus
- PC-fruit
- Gemeente Herk-de Stad
- Gemeente Alken
- Gemeente Wellen
- Stad Borgloon
- Gemeente Heers
- Gemeente Kortessem
- Gemeente Diepenbeek
- Stad Hasselt
- Stad Sint-Truiden
- Stad Tongeren
Bruggen tussen water, land en schap: Maasvallei en Kempen
Het initiatief situeert zich in Noordoost Limburg. Dit initiatief werkt vanuit 3 uitgangspunten aan een klimaatadaptief en landschappelijk geïntegreerd watersysteem in Noordoost-Limburg:
- Blauwgroene dooradering realiseren en ecosysteemdiensteninzetten als systeem voor waterbuffering.
- Een betere waterkwaliteit door het natuurlijk zuiverend vermogen van beekdalsystemen te verbeteren en waterharmonica’s aan te leggen
- Natuurinclusieve landbouw stimuleren door oplossingen om landbouwgrond in gebruik klimaatbestendiger te maken en vergoedingen voor diensten uit te werken door directe meerwaarde van het product of compenserende maatregelen.
26.850 euro is uitgetrokken aan voorbereidingen om natuurinclusieve landbouw te stimuleren, door bij de landbouwuitbating het grondwaterpeil hoog te houden.
Lokale coalitie:
- Regionaal Landschap Kempen en Maasland
- gemeente Bocholt
- gemeente Bree
- Provincie Limburg
- dienst waterlopen en domeinen
- Steengoed projecten (Vlaamse grindsector)
- 2 landbouwers
Op 31 mei 2021 organiseerde de coalitie een demonstratiemoment voor de maatregel 'Soortenijke grasland als nieuw landbouwgewas'. De betrokken partners waren: Regionaal Landschap Kempen en Maasland (organisator), betrokken landbouwers (beheerders van de gronden), Steengoed (grindbedrijf en eigenaar van de gronden) en Natuurpunt (opstellen natuurbeheerplan).
Blue Deal projecten
Gaverbeek
Oeverstroken, buffering en wateropvang langs de Kasselrijbeek in Anzegem (Vichte) en Deerlijk.
Langs de beek wordt een ecologisch park met recreatieve functie ingericht en op enkele restpercelen worden buffers voor waterinfiltratie voorzien. Bij de boomkwekerij Van Colen wordt een wateropvang aangelegd. De minister kende 140.000 euro subsidie toe aan dit projectvoorstel voor waterconservering.
Robuuste Waterlopen Westhoek
In de Westhoek zijn 4 projecten voor waterconservering goedgekeurd.
- De stad Ieper werkt rondom de aanleg van wadi's in landbouwgebied, die het water dat anders van de hellingen afstroomt, opvangt en laat infiltreren.
- In Voormezele wordt een laaggelegen perceel ingericht als buffer en helofytenfilter, zodat het water opgehouden en gezuiverd wordt.
- Door de aanleg van bodemdrempels blijft het water langer in de percelen behouden, zodat droogte voorkomen kan worden
- Langs het kanaal Ieper-Komen kan water uit de Bollaertbeek bij piekmomenten overgeheveld worden naar het kanaal, zodat dit als watervoorraad kan dienen.
Midden-West-Vlaanderen
Om de dorpskernen van Dadizele en Ledegem te vrijwaren van wateroverlast wordt een gecontroleerd overstromingsgebied aangelegd op de samenvloeiing van de Heulebeek en de Passendalebeek. Zo'n 25.000 m³ water komt ter beschikking van land- en tuinbouwers zodat ze in tijden van droogte de gewassen kunnen bevloeien. Naast dit bufferbekken is er een groot infiltratiegebied voorzie, waar het water in de bodem kan sijpelen en zo de grondwatervoorraad aanvullen.
Ter hoogte van de Ledegemse meersen krijgt de natuurlijke vallei van de Heulebeek opnieuw ruimte.
Hermeandering van de beek en afgegraven beekoevers bufferen het water zodat het centrum van Ledegem tegen wateroverlast beschermd kan worden. Landschappelijke inrichting en nieuwe trage wegen zorgen voor de totaalinrichting van dit water-land-schapsgebied. In het voormalige Dadipark wordt extra buffercapaciteit voorzien door de beek te breder te maken en een landschapspark in te richten.
Mechelse groenteregio
Door beken te verbreden, wadi's aan te leggenen de Molenbeek weer open te maken wordt extra ruimte gegeven aan het water van de Molenbeek in Reet, zodat het centrum niet langer zal overstromen.
In de landbouwgebieden worden 10 stuwtjes geplaatst op perceelsgrachten, zodat het water beter kan opgehouden worden, kleine natuurgebieden vochtig genoeg blijven en landbouwpercelen in tijden van droogte beter voorbereid zijn.
Beek Boer Bodem
Kleine stuwtjes op de haarvaten (lokale waterlopen en perceelsgrachten) van het watersysteem in de Vallei van de AA en infiltratiepoelen op landbouwpercelen worden aangelegd om meer buffer te houden in droge zomers en bij wateroverlast de hinder te beperken. De watersysteemkaart die de Universiteit Antwerpen heeft ontwikkeld, brengt in kaart waar water best wordt vastgehouden en waar het best kan infiltreren.
Zennebeemden
Door het verbreden van de Biezeweidebeek in Beersel, het inrichten van een Elzenbroekbos en lokale grachtjes terug open te maken komt een aantrekkelijke waterbuffer tot stand.
De omgeving van het Ruusbroec-huys zal een aantrekkelijk recreatief punt worden met aandacht voor water.
Gete
Met de inrichting van het natuurlijk overstromingsgebied Den Bruel kan de stad Zoutleeuw gevrijwaard blijven van wateroverlast.
De vallei van de Dormaalbeek wordt ingericht als robuuste groenblauwe corridor tussen 5 dorpen en zal een aantrekkelijk gebied vormen, waar waterinfiltratie, erosiebestrijding en buffering samengaan.
Herk en Mombeek
Drie projecten zijn voorzien om wateroverlast tegen te gaan en water te laten infiltreren.
- De aanleg van ene gecontroleerd overstromingsgebied op de Herkebeek in Broekom
- Ecohydrologisch herstel van de vallei van de Grondelingenbeek in Batsheers
- Structuurherstel langs de Lerebeek en ruimen van het slib van enkele vijvers.
Maasvallei en Kempenbroek
Structuurherstel en de aanleg van stuwtjes en dijkjes langs de Itterbeekvallei zorgt voor betere waterconservatie en infiltratie.
De voormalige Langsbroeksbeek wordt na studie, terug in contact gebracht met de Maas zodat deze oude meander naast bergen van water ook het nabijgelegen landbouwgebied van water kan voorzien bij droogte.