Situering
Het initiatief situeert zich ter hoogte van Mechelen, Zemst en Boortmeerbeek, is dus provinciegrens-overschrijdend (Antwerpen en Vlaams-Brabant) en loopt over drie regionale landschappen (Rivierenland, Brabantse Kouters en Dijleland). Deze drie gemeenten slaan als eerste de handen in elkaar voor de droogterobuuste inrichting van hun open ruimte gebieden, maar uitbreiding naar andere gemeenten is zeker nog mogelijk.
De focus ligt op het Hombeeks Plateau (het westelijk deel van het Mechels grondgebied), de gemeente Zemst (met het westelijk landbouwgebied en de verspreide landbouw- en natuurgebieden) en het zuidwestelijk deel van gemeente Boortmeerbeek. Binnen deze perimeter ligt een bijna aaneengesloten landbouwlandschap, met voornamelijk akkerbouw, weiland met melkvee en een aandeel tuinbouw in het noordelijk deel van het Hombeeks plateau. Hoewel omsloten door (centrum-)stedelijke kernen, is het een uitgestrekt topvoedselproductiegebied van lokaal en regionaal belang.
Het gebied wordt uitgebreid dooraderd met grote waterlopen zoals de Zenne, Dijle en Barebeek en daarnaast ook met fijnmazigere beekvalleien van onder meer de Aabeek, Vrijbroekloop, Laarbeek, Kesterbeek, Leybeek, Bergbeek, Weesbeek, Molenbeek, Driesbeek, Kleempoelbeek, Hanswijkbeek … In het projectgebied situeren zich langsheen deze beekvalleien ook diverse natte natuurgebieden, zoals het Kollintenbos, Robbroek, Vriezenbroek, Dorent-Nelebroek en Steentjesbos die kwetsbaar zijn voor verdroging.
Buiten de oevers getreden Barebeek in Zemst, @ Gemeente Zemst
Beschrijving
Het fysisch systeem in het projectgebied laat zich kenmerken door een niet te onderschatten droogtegevoeligheid. Het overgrote deel van de bodem in het projectgebied is geklasseerd als ‘matig gevoelig’ tot ‘gevoelig’ tot zelfs ‘zeer gevoelig’ voor landbouwkundige droogte. Ook de natuurwaarden staan onder druk, een belangrijk deel van de gebieden aangeduid als ‘complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen’ en ‘biologisch zeer waardevol’ zijn kwetsbaar tot zeer kwetsbaar voor verdroging.
De gebiedscoalitie stelt als hoofddoelstelling voorop om hemelwater maximaal aan de bron bij te houden (dus waar het valt) en optimaal te benutten voor een duurzame watervoorraad voor bodem, mens en natuur, om te komen tot een klimaatrobuuste open ruimte. Hiertoe zal de gebiedscoalitie inzetten op twee actiesporen, die met elkaar in wisselwerking staan:
Actiespoor 1: Technologische innovaties: slimme buffer-, drainage- en infiltratiesystemen, gebruik van alternatieve waterbronnen, waterbesparings- en zuiveringstechnologieën, gedigitaliseerde monitoring en aansturing van deze technieken…
Actiespoor 2: Klimaatadaptief landbouw-, water- en natuurbeheer: verdienmodellen voor groenblauwe diensten, doordacht peilbeheer op de waterlopen, ingrepen voor meer ruimte voor water en waterconservatie/-infiltratie, bodemverbeterende maatregelen…
Maar liefst 16 coalitiepartners, met complementaire bevoegdheden, terreinkennis en expertises rond waterbeheer, landschapsbeheer en land- en tuinbouw zetten met gebundelde krachten de schouders onder dit initiatief. Verschillende partners zijn ook reeds betrokken bij bestaande Water+Land+Schaps-projecten en kunnen met deze ervaring bijdragen tot een vliegende start van dit nieuwe project. De lessons learned en reeds lopende initiatieven in het projectgebied (zie verder) effenen het pad naar een sterk, haalbaar en tegelijk ambitieus gebiedsprogramma dat op 3 jaar uitgevoerd kan worden.
Wateroverlast in Leest
Samenwerking met B-Watersmart
Loket onderhoud buitengebied - landschapsbeheer. @RLBK
Coalitiepartners
- Strategisch project ORIOM
- Regionaal Landschap Rivierenland
- Regionaal Landschap Brabantse Kouters
- Regionaal Landschap Dijleland
- Stad Mechelen
- Gemeente Zemst
- Gemeente Boortmeerbeek
- Landbouwraad Mechelen
- Landbouwraad Zemst
- Proefstation voor de Groenteteelt
- Polder van Willebroek
- Watering der Barebeek
- Pidpa
- De Watergroep
- Provincie Antwerpen – dienst Integraal Waterbeleid
- Boerennatuur Vlaanderen
- Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant