Sancties

De Mestbank heeft een heleboel ondersteunende taken en oefent daarnaast toezicht uit. Personen die het goed menen met het milieu en de wetgeving precies opvolgen, wil de Mestbank beschermen. Wie plichtsbewust handelt mag niet het slachtoffer worden van anderen die een loopje nemen met de regels. Een wetgeving kan anderzijds pas vruchten afwerpen als de overtreders gestraft worden. Controleren en sanctioneren is dus zeker nodig.

• Handhavingsstrategie
• Visie actieprogramma MAP V
• Welke sancties zijn er?
• Maatregelen
• Administratieve boetes
• Strafbepalingen

Handhavingsstrategie

In eerste instantie zorgen de Mestbankmedewerkers ervoor dat iedereen die met mest te maken heeft, zijn plichten kent. Ze lichten landbouwers en niet-landbouwers in over het nut van de wetgeving en trachten hen maximaal te sensibiliseren. Verder waarschuwen ze voor een dreigende overtreding. Pas als ze merken dat de betrokkenen zich niet aan de voorschriften houden, nemen ze maatregelen en leggen ze sancties op.
De sancties bestaan vooral uit administratieve geldboetes, die een rechtvaardige en rechtszekere handhaving garanderen. Wie een boete opgelegd krijgt, kan daar steeds een bezwaar tegen indienen. Alleen voor zeer ernstige overtredingen maakt de Mestbank een proces-verbaal op met mogelijke strafrechtelijke vervolging.

Visie actieprogramma MAP V

Tot op vandaag werden vooral gegevens vanuit de databank benut om allerlei sancties op te leggen. Via berekeningen werden administratieve geldboetes opgelegd.  Met het nieuwe mestactieplan wordt de focus verlegd van een administratieve controle naar een bedrijfsgerichte doorlichting. Ook kan er in focusgebieden een grotere controledruk opgebouwd worden.

Om de nutriëntenverliezen tegen te gaan, wordt gebruikgemaakt van een groot gamma aan mogelijkheden. Zo kunnen begeleidende maatregelen besproken worden.  Die hebben een niet-sanctionerend karakter en worden in onderling overleg met de betrokkenen bepaald. Via terreincontroles kunnen nog steeds administratieve geldboetes opgelegd worden. Bedrijven waar er een groot risico bestaat op nutriëntenverliezen door een niet-aangegeven mestproductie, door een niet-representatieve mestsamenstelling of door een significante overbemesting, krijgen maatregelen opgelegd. Die maatregelen hebben een sanctionerend karakter en kunnen bij niet-navolging aanleiding geven tot een geldboete.

De selectie van bedrijven die doorgelicht worden, gebeurt met een risicoanalyse waarbij de balans als middel gebruikt wordt.
Bij de oplegging van een administratieve geldboete, kan de Mestbank in uitzonderlijke gevallen een voorstel doen, waarbij de gehele of gedeeltelijke geldboete komt te vervallen, mits één of meerdere maatregelen worden nageleefd.  In dit geval spreken we van voorwaardelijke geldboetes.

Ten slotte zijn er ook een aantal strafrechtelijke sancties die opgelegd worden via het handhavingsdecreet.

Welke sancties zijn er?

Maatregelen

Als er na een doorlichting van een bedrijf blijkt dat er nutriëntenverliezen zijn naar het milieu, kan de Mestbank maatregelen opleggen aan het bedrijf.

Mogelijke maatregelen zijn:

• nitraatresiducontrole op bedrijfsniveau
• verwerken van 125 % van de niet-aangegeven mestproductie
• alle mesttransporten verplicht met AGR-GPS
• verplichte bepaling van een bedrijfsforfait voor samenstelling van mest.

Daarnaast kan een bedrijf maatregelen opgelegd krijgen bij het overschrijden van de drempelwaarden van het nitraatresidu.

Administratieve boetes

De Mestbank kan verschillende administratieve geldboetes opleggen. De administratieve geldboetes die de Mestbank kan opleggen vindt u hieronder. Bij elke boete staat wie de boete kan krijgen en hoeveel de boete bij een eerste oplegging bedraagt.
Bij de administratieve geldboetes geldt bovendien als algemeen principe dat bij herhaling van een overtreding binnen de 5 jaar na het opleggen van de geldboete, het bedrag van de administratieve geldboete wordt verdubbeld (recidivisme). 
Uitzondering hierop zijn de zogenaamde administratieve boetes voor ‘lichte overtredingen tegen de vervoersregels’, waarvoor de termijn van recidivisme 2 jaar bedraagt. 

1) Niet correcte mestafzet en/of mestgebruik (mestbalans stikstof en fosfaat)

• Wie kan de boete krijgen?
  elke landbouwer die de geproduceerde dierlijke mest of de ontvangen meststoffen in een bepaald productiejaar niet heeft afgezet conform de bepalingen van het Mestdecreet
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  De hoogte van de boete verschilt naargelang de soort mest die de landbouwer niet correct heeft afgezet.
• 5 euro voor elke kg stikstof en 5 euro voor elke kg fosfaat uit rundermengmest
• 2 euro voor elke kg stikstof en 2 euro voor elke kg fosfaat uit rundermest, andere dan rundermengmest
• 3 euro voor elke kg stikstof en 3 euro voor elke kg fosfaat uit varkensmest
• 0,4 euro voor elke kg stikstof en 0,4 euro voor elke kg fosfaat uit pluimveemest
• 2,5 euro voor elke kg stikstof en 2,5 euro voor elke kg fosfaat uit alle andere mest dan de mest die hierboven wordt vermeld
• 2 euro voor elke kg stikstof en 2 euro voor elke kg fosfaat uit mest die niet op het bedrijf is geproduceerd
  

2) Meer dieren dan nutriëntenemissierechten (NER-D)

• Wie kan de boete krijgen?
  elke landbouwer die op zijn bedrijf op jaarbasis gemiddeld meer dieren houdt dan de toegekende nutriëntenemissierechten
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  1 euro per overschreden nutriëntenemissierecht. De overschreden nutriëntenemissierechten worden berekend door het verschil te nemen tussen het aantal gehouden dieren per diercategorie vermenigvuldigd met de waarde NER-D per diercategorie, en de toegekende NER-D.
  De landbouwer kan opschorting van inning van de geldboete aanvragen bij de Mestbank als hij zich ertoe verbindt om in het daaropvolgende productiejaar het aantal dieren zodanig te beperken dat over de twee productiejaren heen de overschreden nutriëntenemissierechten gecompenseerd zijn. Als voldaan is aan die verbintenis, wordt de geldboete kwijtgescholden. Als de verbintenis niet is nageleefd, bedraagt de boete 2 euro per overschreden nutriëntenemissierecht.
  Bij herhaling van een overtreding binnen de 5 jaar na het opleggen van de administratieve geldboete, ook als die kwijtgescholden werd na compensatie, geldt recidivisme en bedraagt de boete 2 euro per overschreden nutriëntenemissierecht.
  

3) Mestverwerkingsplicht

• Wie kan de boete krijgen?
  het bedrijf dat niet voldoet aan de basismestverwerkingsplicht, aan de verwerkingsplicht als gevolg van een overname van nutriëntenemissierechten zonder annulering of aan de bijkomende mestverwerkingsplicht opgelegd in het kader van een doorlichting
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  2 euro per kg stikstof die niet is verwerkt
  

4) Niet bewezen mestafzet niet-landbouwers

• Wie kan de boete krijgen?

1. producenten, verdelers, importeurs of exporteurs van andere meststoffen die de geproduceerde, verhandelde of overgedragen andere meststoffen niet afgezet of geëxporteerd hebben volgens de bepalingen van het Mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten
2. uitbaters van een mestverzamelpunt die de verhandelde of overgedragen dierlijke mest of andere meststoffen niet afgezet of geëxporteerd hebben volgens de bepalingen van het Mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten
3. uitbaters van een bewerkings- of een verwerkingseenheid die de geproduceerde, verhandelde of overgedragen dierlijke mest of andere meststoffen niet afgezet of geëxporteerd hebben volgens de bepalingen van het Mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten 
4. erkende mestvoerders die de verhandelde of overgedragen dierlijke mest of andere meststoffen niet afgezet of geëxporteerd hebben volgens de bepalingen van het Mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten
5. producenten, verdelers, importeurs of exporteurs van kunstmest die de geproduceerde, verhandelde of overgedragen meststoffen niet afgezet of geëxporteerd hebben volgens de bepalingen van het Mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten
   

• Hoeveel bedraagt de boete?
  5 euro per kg stikstof en 5 euro per kg fosfaat die niet correct is afgezet

5) Overbemesting perceel

• Wie kan de boete krijgen?
  iedereen bij wie tijdens een vaststelling ter plaatse wordt vastgesteld dat hij op een perceel meer meststoffen opbrengt of laat opbrengen dan de toegelaten hoeveelheden
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  Het bedrag van de boete hangt af van de ligging van de percelen:
  

1. percelen in specifieke zones, zoals beschermingszone type I van de waterwingebieden  (bemestingsverbod) en percelen in natuurgebieden , bosgebieden of reservaten met bemestingsbeperking (begrazing door 2 GVE per ha op jaarbasis): 300 euro vermenigvuldigd met het aantal hectares landbouwgrond waarop er meer meststoffen zijn opgebracht dan toegestaan, met een minimum van 300 euro.
2. percelen in andere gebieden: 600 euro vermenigvuldigd met het aantal hectares landbouwgrond waarop er meer meststoffen zijn opgebracht dan toegestaan. De boete wordt opgelegd als meer dan het dubbele van de toegelaten hoeveelheid stikstof werd opgebracht. De geldboete bedraagt minimaal 600 euro.

6) Mestbankaangifte

• Wie kan de boete krijgen?
  

1. iedere aangifteplichtige die op de 40ste dag na de uiterlijke datum van indiening van de aangifte én na herinnering geen aangifte heeft ingediend
2. iedereen  die de aangifte foutief heeft ingediend
3. iedereen die een register foutief bijhoudt of niet bijhoudt
4. iedereen die de balansen en bijhorende stavingsstukken niet of foutief bijhoudt

• Hoeveel bedraagt de boete?
  250 euro per aangifte, register of balans
  

7) Nutriëntenbalans

• Wie kan de boete krijgen?
  landbouwers die een nutriëntenbalansstelsel toepassen, maar de nutriëntenbalans en de bijhorende stavingstukken niet kunnen voorleggen
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  Het verschil tussen de productie o.b.v. de forfaitaire uitscheidingscijfers en de productie o.b.v. de berekende uitscheidingscijfers, uitgedrukt in kg stikstof en kg fosfaat. Voor de berekende uitscheidingscijfers worden de beschikbare stavingstukken gebruikt.
  
• pluimvee: 0,4 euro per kg stikstof en 0,4 euro per kg fosfaat 
• andere diersoorten: 3 euro per kg stikstof en 3 euro per kg fosfaat

8) Nutriëntenbalans voor landbouwers met een gemiddelde veebezetting van meer dan 200 “andere varkens”

• Wie kan de boete krijgen?
  

1. landbouwers met een gemiddelde veebezetting van meer dan 200 'andere varkens' die een nutriëntenbalansstelsel niet toepassen voor alle varkens 
2. landbouwers met een gemiddelde veebezetting van meer dan 200 'andere varkens' die een nutriëntenbalansstelsel toepassen, maar de nutriëntenbalans en de bijhorende stavingstukken niet kunnen voorleggen
   

• Hoeveel bedraagt de boete?
  1 euro, vermenigvuldigd met de gemiddelde veebezetting van het aantal dieren van de diersoort varkens, die op de betrokken exploitatie(s) gedurende dat kalenderjaar werden gehouden

9) Nitraatresidu

• Wie kan de boete krijgen?
  de landbouwer die de opgelegde nitraatresidubepaling(en) niet of niet correct heeft laten uitvoeren
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  150 euro per nitraatresidubepaling die niet of niet correct is uitgevoerd
  

10) Niet naleven maatregelen

• Wie kan de boete krijgen?
  de landbouwer die de opgelegde maatregelen n.a.v. een bedrijfsevaluatie (nitraatresidu) of een doorlichting niet of niet correct naleeft
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  
• 250 euro voor elk bemestingsplan en elke bodembalans die niet of niet correct is opgemaakt. Als daarbij analyses vereist zijn en die vereiste analyses niet genomen werden, wordt de boete verhoogd met 250 euro voor elke ontbrekende analyse.
• 250 euro per hectare voor het aantal hectares waar geen vanggewas ingezaaid werd
• 250 euro per keer dat een bedrijf de verstrengingsmaatregelingen i.v.m. de uitrijregeling en de vervoerregeling niet respecteert.
• 250 euro per maatregel die niet of niet correct werd nageleefd; als voor een maatregel analyses vereist waren, en als die werden niet genomen, wordt de boete verhoogd met 250 euro per ontbrekende analyse. Als de maatregel moet worden toegepast op een aantal hectares, bedraagt de boete 250 euro per ha waarop de maatregel niet of niet correct werd toegepast. De boete bedraagt minimaal 250 euro.
  

11) Niet melden van wijzigingen in een rechtspersoon na een bevoorrechte overname van nutriëntenemissierechten (NER-D)

• Wie kan de boete krijgen?
  iedere rechtspersoon die op bevoorrechte wijze NER-D heeft overgenomen, en die nagelaten heeft tijdig te melden aan de Mestbank dat, na de overname, een andere zaakvoerder of andere aandeelhouders werden aangesteld, waardoor niet meer is voldaan aan de voorwaarden voor een bevoorrechte overdracht. De meldingsplicht geldt drie jaren na een bevoorrechte overname in het kader van een eerste installatie en vijf jaren na een andere bevoorrechte overname. Als niet meer voldaan is aan de voorwaarden voor de bevoorrechte overdracht, wordt het deel van de eerder overgenomen NER-D, waarop de rechtspersoon geen recht meer heeft, geannuleerd.
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  2 euro / 365 per gereduceerde NER-D en per dag dat de rechtspersoon hierover onrechtmatig beschikt heeft
  Het aantal dagen waarover de rechtspersoon onrechtmatig over de NER-D beschikt heeft, wordt bepaald als de tijdspanne tussen de datum waarop niet meer aan de voorwaarden voor de bevoorrechte overdracht was voldaan en de datum vanaf wanneer de onrechtmatige NER-D werden geannuleerd.
  

12) Zware overtredingen bij het vervoer en het gebruik van meststoffen

• Wie kan de boete krijgen?
• exploitanten die betrokken zijn bij een inscharing en waarvoor geen inscharingscontract werd opgemaakt
• de erkende mestvoerder, erkende verzender, aanbieder en afnemer of landbouwer die een transport foutief nameldt of afmeldt of die op de 60ste dag na de dag waarop een namelding of afmelding van een transport moet gebeurd zijn, nog geen namelding of afmelding heeft gedaan
• de mestvoerder die meststoffen vervoert zonder dat de vereiste documenten zijn opgemaakt of zonder voorafgaandelijke melding aan de Mestbank
• de aanbieder en afnemer van een transport waarvoor de vereiste documenten niet zijn opgemaakt of zonder voorafgaandelijke melding aan de Mestbank
• de erkende verzender die meststoffen aanbiedt zonder dat de vereiste documenten zijn opgemaakt of zonder voorafgaandelijke melding aan de Mestbank
• de aanbieder of afnemer die meststoffen aanbiedt of ontvangt en die op het moment van het aanbieden of ontvangen wist of behoorde te weten dat de vereiste documenten niet werden opgemaakt of dat het transport niet voorafgaandelijk gemeld werd aan de Mestbank
• de erkende mestvoerder die een transport uitvoert waarvoor een systeem van online  positiebepaling gebruikt moet worden en waarbij:
• er geen systeem van onlinepositiebepaling gebruikt wordt
• het systeem van onlinepositiebepaling niet of niet correct gebruikt wordt
• de AGR-GPS dienstverlener die de gegevens van het systeem van onlinepositiebepaling niet of niet correct aan de Mestbank bezorgt
• de aanbieder, respectievelijk de afnemer, die verplicht was om een bepaalde methode voor het bepalen van de samenstelling van de aangeboden, respectievelijk afgenomen meststoffen toe te passen en waarbij op een transportdocument waarop hij als aanbieder of afnemer vermeld is, de vermelde mestsamenstelling niet op basis van die methode bepaald is
• de mestvoerder die een transport uitvoert waarvan hij wist of behoorde te weten dat voor dat transport de mestsamenstelling op basis van een bepaalde methode bepaald moest worden en die op het betrokken mestafzetdocument de vermelde mestsamenstelling niet op basis van die methode heeft bepaald
• de aanbieder of afnemer die op een transportdocument waarop hij als aanbieder of afnemer staat, een mestsamenstelling laat vermelden die gebaseerd is op een niet- geldige analyse
• de mestvoerder die een transport uitvoert waarbij op het bijhorende transportdocument een mestsamenstelling vermeld wordt, gebaseerd op een analyse, waarvan hij wist, of behoorde te weten dat die analyse niet geldig was
• de aanbieder en afnemer van een vervoer, die meststoffen vervoeren of laten vervoeren met een trekkend voertuig waarvan noch de aanbieder, noch de afnemer eigenaar is
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
• 100 euro per vracht en per overtreding
• 400 euro per document voor overtredingen waarbij het document niet werd opgemaakt
• Per transportdocument wordt de boete begrensd op 400 euro.

13) Lichte overtredingen bij het vervoer en het gebruik van meststoffen: dit betreft elke overtreding die niet werd opgenomen in de categorie met zware overtredingen

• Wie kan de boete krijgen?
  iedereen die als aanbieder, ontvanger, vervoerder, AGR-GPS dienstverlener of in enige andere hoedanigheid betrokken is bij het transport van meststoffen
  
  
• Hoeveel bedraagt de boete?
  50 euro per vracht en per overtreding.  Per transportdocument wordt de boete begrensd op 200 euro
  
  
• Uitzondering recidivisme:: bij herhaling van een overtreding binnen de 2 jaar na het opleggen van de administratieve geldboete, wordt het bedrag verdubbeld.

Strafbepalingen

Het Mestdecreet voorziet in een aantal strafbepalingen voor wie het Mestdecreet niet naleeft. De overtredingen waarvoor een strafbepaling in het Mestdecreet staat, zijn:

1. iedereen die maatregelen opgelegd na bedrijfsevaluatie en na doorlichting meerdere jaren niet naleeft
2. iedereen die opzettelijk de bevelen opgelegd door de toezichthoudende ambtenaar niet uitvoert of de administratieve boetes niet betaalt
3. iedereen die de in zijn bedrijf geproduceerde dierlijk mest, andere meststoffen of kunstmest niet volgens de regels van het Mestdecreet afzet of het bewijs daarvan niet levert
4. iedereen die op landbouwgrond een hoeveelheid mest, andere meststoffen of kunstmest opbrengt of laat opbrengen die groter is dan de toegelaten hoeveelheid
   

Als dergelijke overtredingen worden vastgesteld, wordt een proces-verbaal opgesteld  en bezorgd aan het parket.

Naast de strafbepalingen in het Mestdecreet zelf zijn er voor een aantal overtredingen tegen het Mestdecreet ook strafbepalingen opgenomen in het Milieuhandhavingsdecreet. Als de dienst Handhaving dergelijke overtredingen vastgestelt, wordt een proces-verbaal opgesteld en bezorgd aan het parket. Hieronder vindt u de lijst met onderwerpen waarvoor er strafbepalingen staan in het Milieuhandhavingsdecreet.

1) Gebruik van mest

• Aan wie kan de strafbepaling opgelegd worden?
  iedereen die een overtreding begaat bij het emissiearm aanwenden van dierlijke mest of andere meststoffen of de regeling over de uitrijperiode en het onderwerken van de mest niet respecteert
  
  
• Strafbepaling
• Wie opzettelijk, in strijd met wettelijke voorschriften of in strijd met een vergunning, rechtstreeks of onrechtstreeks, stoffen, micro-organismen, geluid en andere trillingen of stralingen in of op water, bodem of atmosfeer inbrengt of verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van een maand tot drie jaar en met een geldboete van 100 euro tot 500.000 euro of met een van die straffen.
• Wie door gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid, in strijd met wettelijke voorschriften of in strijd met een vergunning, rechtstreeks of onrechtstreeks, stoffen, micro-organismen, geluid en andere trillingen of stralingen in of op water, bodem of atmosfeer inbrengt of verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van een maand tot drie jaar en met een geldboete van 100 euro tot 350.000 euro of met een van die straffen.
• Als er geen strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld, zal het parket zijn beslissing bezorgen aan de gewestelijke entiteit die kan overgaan tot het opleggen van een bestuurlijke geldboete.

2) Het bemestingsverbod

• Aan wie kan de strafbepaling opgelegd worden?
• iedereen die meststoffen aanwendt in de nabijheid van waterlopen, drassige, ondergelopen, bevroren, met sneeuw bedekte landbouwgronden en op hellingen met een hellingsgraad hoger of gelijk aan 15 % 
• iedereen die meststoffen loost
• iedereen die dierlijke mest, andere meststoffen, effluenten, kunstmest, stalmest, champost of het uitspreiden van mest na de oogst niet respecteert
  
  
• Strafbepaling
• Wie opzettelijk, in strijd met de wettelijke voorschriften of in strijd met een vergunning, rechtstreeks of onrechtstreeks, stoffen, micro-organismen, geluid en andere trillingen of stralingen in of op water, bodem of atmosfeer inbrengt of verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van een maand tot vijf jaar en met een geldboete van 100 euro tot 500.000 euro of met een van die straffen.
• Wie door gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid, in strijd met wettelijke voorschriften of in strijd met een vergunning, rechtstreeks of onrechtstreeks, stoffen, micro-organismen, geluid en andere trillingen of stralingen in of op water, bodem of atmosfeer inbrengt of verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van een maand tot drie jaar en met een geldboete van 100 euro tot 350.000 euro of met een van die straffen.
• Als er geen strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld, zal het parket zijn beslissing bezorgen aan de gewestelijke entiteit die kan overgaan tot het opleggen van een bestuurlijke geldboete.

3) Vervoer, afzet en gebruik spuistroom of spuiwater

• Aan wie kan de strafbepaling opgelegd worden?
  iedereen die spuistroom of spuiwater vervoert, afzet of gebruikt in overtreding met de bepalingen van het Mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten
  
  
• Strafbepaling
• Wie opzettelijk, in strijd met de wettelijke voorschriften of in strijd met een vergunning, rechtstreeks of onrechtstreeks, stoffen, micro-organismen, geluid en andere trillingen of stralingen in of op water, bodem of atmosfeer inbrengt of verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van een maand tot vijf jaar en met een geldboete van 100 euro tot 500.000 euro of met een van die straffen. 
• Wie door gebrek aan voorzorg of voorzichtigheid, in strijd met wettelijke voorschriften of in strijd met een vergunning, rechtstreeks of onrechtstreeks, stoffen, micro-organismen, geluid en andere trillingen of stralingen in of op water, bodem of atmosfeer inbrengt of verspreidt, wordt gestraft met een gevangenisstraf van een maand tot drie jaar en met een geldboete van 100 euro tot 350.000 euro of met een van die straffen.
• Als geen strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld, zal het parket zijn beslissing bezorgen aan de gewestelijke entiteit die kan overgaan tot het opleggen van een bestuurlijke geldboete.

Een overzicht van de verschillende stappen dat een proces-verbaal, opgesteld onder het Milieuhandhavingsdecreet, doorloopt, vindt u in de Toelichting van het Milieuhandhavingsdecreet.