Inhoud onderzoek
De VLM liet uitzoeken wat de agronomische waarde en de ontwikkelingsmogelijkheden van mestbewerking zijn binnen het kader van de milieudoelstellingen. Het project liep van 2014 tot 2018 en werd uitgevoerd door het consortium Inagro, Ugent, ILVO, VCM, BDB en Hooibeekhoeve met biogas-e in onderaanneming.
Dierlijke mest is een intrinsiek waardevol product, maar wordt een kost door verschillende factoren. Zo is er te veel dierlijke mest in Vlaanderen om te gebruiken als meststof. Bovendien is de productsamenstelling niet homogeen. Ook komt de N/P-verhouding niet overeen met wat de gewassen nodig hebben. Daarnaast verschilt de hoeveelheid en de kwaliteit van de organische stof (voor bodemvruchtbaarheid) voor verschillende mestsoorten.
Mestbewerking kan leiden tot een betere mestsamenstelling (mest op maat) en meer behoud van organische stof in Vlaanderen.
Conclusies onderzoek
Algemeen
In de studie werden een aantal producten getest. Er waren geen grote verschillen tussen de producten op te tekenen. Dat terwijl uit de proeven een grote variabiliteit blijkt, in de productsamenstellingen en in de veldwaarnemingen, los van de gebruikte producten. Dat maakt het moeilijk om conclusies te trekken uit het onderzoek. De studie geeft geen aanleiding om producten van mestbewerking te promoten, noch om ze niet te gebruiken. Ook is er geen indicatie om de werkingscoëfficiënten van producten bij te sturen.
Belang van correcte dosering en mestsoort
Uit de studie blijkt dat de toepassing en correcte dosering van dierlijke mest en bewerkte producten op veldschaal niet eenvoudig is. Zelfs niet in gecontroleerde omstandigheden. Daardoor is het ook moeilijk om duidelijke conclusies uit het onderzoek te trekken. Toch komen er enkele aanbevelingen naar boven:
-
Mest homogeniseren is een goede strategie, omdat de variabiliteit in samenstelling erdoor verkleint.
- Het in situ nemen van stalen, m.a.w. het nemen van stalen vlak voor de mesttoepassing, kan zorgen voor een correctere kennis van de toegediende bemestingsdosissen. De putstalen of bewerkingsproductstalen, die nu enkele weken voor de mesttoediening genomen worden, blijken niet altijd accurate samenstellingen voor het toegediende product te geven, wegens de variatie in de tijd en de heterogeniteit van het product.
- De studie geeft ook aanleiding om
de tracering van bewerkte producten aan te pakken, aangezien er in bepaalde gevallen twijfel was over de herkomst of mestsoort van het gebruikte product.
Goede fosforwerking
Uit de studie blijkt dat de fosforwerking van bewerkte producten vergelijkbaar is met die van kunstmest. Dat betekent dat ook in fosforarme bodems de mest aan 100% fosforwerkingscoëfficiënt kan gerekend worden.
Grote impact van beleid op economische haalbaarheid
Uit de economische analyse blijkt dat een wijziging van de bemestingsnormen een grote impact heeft op de levensvatbaarheid van de producten van bewerkte of verwerkte dierlijke mest.
Rapport & belangrijkste inzichten
Het onderzoek omvatte drie luiken:
- een inventarisatie van de mestbewerkingstechnieken
- de uitvoering van proeven op labo-, serre- en veldschaal. Daarin werden producten van mestbewerking vergeleken met dierlijke mest en kunstmest
- een economische analyse
Luik 1: inventarisatie mestbewerkingstechnieken
Bekijk hier luik 1 van het rapport.
Hieronder vindt u alvast een kort overzicht van de voor- en nadelen van de verschillende bemestingstechnieken.
|
Techniek |
Voordelen |
Nadelen |
| Scheiding d.m.v. zeefbocht | Eenvoudig & lage kost | Laag scheidingsrendement |
| Scheiding d.m.v. vijzelpers | Hoog scheidingsrendement | Eindproduct met ongunstige N/P-verhouding |
| Gescheiden stal-constructies (gescheiden opvang van urine en faeces) | Verse vaste mest uit deze constructies is zeer geschikt voor vergisting | Enkel bij nieuwbouw |
| Mengen van mestsoorten en/of bewerkte producten van dierlijke mest | | |
| Aanzuren | Zorgt voor reductie ammoniakverliezen | Verhoogde veiligheidsrisico's |
| Pocketvergister | Groene energie uit mest Digestaat bevat meer minerale N | |
| Composteren | Leidt tot homogener en stabieler eindproduct Combinatie met scheiding mogelijk Toepasbaar op landbouwbedrijf Leidt tot meer organische stof, wat gunstig is voor bodemkwaliteit | |
Luik 2: proeven
Bekijk hier luik 2 van het rapport.
Wat leren we uit de proeven?
- De fosforwerking van de geteste mestproducten is gelijkwaardig aan die van kunstmest.
- De C- en N-mineralisatie zijn aan elkaar gelinkt.
- Runderstalmest en ook de dunne fractie van varkensmengmest brachten een hoge C-aanvoer met zich mee. Dat laatste was verrassend
- Er treedt meer N-vrijstelling op bij een hogere NH4+/Ntot-verhouding, bv. bij dunne fractie van varkensmengmest. Hoe meer NH4+ aanwezig is, hoe meer risico er is voor emissieverliezen. Emissiearme aanwending is dus zeer belangrijk.
- De N-werking werd bepaald onder veldomstandigheden en vergeleken met die van de incubatieproeven in twee teeltjaren maïs, aardappelen, gras, prei en bloemkool in verschillende texturen (zand, zandleem en klei).
De veldproeven leren dat de mestsamenstelling vooraf niet hetzelfde is als tijdens de toediening. Dat kan leiden tot een over- of onderbemesting. Dat is een belangrijk aandachtspunt. Zolang het in situ meten van de mestsamenstelling nog moeilijk is, blijft het belang van vakkennis uit het eigen bedrijf zeer belangrijk, zijnde de ervaring in het gebruik van eigen mest op eigen grond. Uit de veldproeven blijkt ook dat de geteste producten geen hoger risico geven op milieu-impact.
Luik 3: economische studie
Bekijk hier luik 3 van het rapport.
Uit de economische studie blijkt dat:
- het homogeniseren van mest aan te bevelen is. Er moet hierbij wel rekening gehouden worden met de kostprijs van de homogenisatie in de specifieke bedrijfssituatie.
- het afschaffen van derogatie tot meer mestverwerking via nitrificatie/denitrificatie van de mest zou leiden. Daarnaast zou het inkomen van de dierlijke sector dalen en het inkomen van de akkerbouwsector stijgen.
- een daling van de maximale bemestingsnormen voor fosfor, leidt tot meer scheiding van mest, een daling van het inkomen van de dierlijke sector en een stijging van het inkomen van de transportsector. Hierbij wordt de dikke fractie geëxporteerd en de dunne fractie lokaal uitgereden.
- een wijziging van de bemestingsnormen een grote impact heeft op de levensvatbaarheid van mestproducten.
Bundeling: samenvatting en productfiches
Er werd een code van goede landbouwpraktijken opgemaakt. Bekijk hier de
productfiches met oriënterende aanbevelingen.
Engelstalig wetenschappelijk artikel n.a.v. het onderzoek
Renewable P sources: P use efficiency of digestate, processed animal manure, compost, biochar and struvite