De Vlaamse Landmaatschappij (VLM) organiseerde in het voorjaar van 2025 een grootschalige plattelandsbevraging. Bijna 800 deelnemers deelden hun prioriteiten en visie voor de toekomst van het platteland in Vlaanderen. De Vlaming droomt van een platteland met meer sociale cohesie, een sterkere lokale economie, behoud van de open ruimte, ruimte voor landbouw en natuur en een toekomstgericht mobiliteitsbeleid. De resultaten vormen een bouwsteen voor het Plattelandspact: een initiatief van Vlaams minister voor plattelandsbeleid, Hilde Crevits, dat de ambitie heeft om te komen tot een bruisend, duurzaam en verbonden platteland.
De bevraging liep van 27 maart tot 30 juni 2025 en was opgebouwd rond vijf centrale thema’s: open ruimte, wonen, gemeenschap, economie, en bestuur.
Wat vinden de deelnemers aan de plattelandsbevraging?
Landbouwproductie, voedselvoorziening en natuur en biodiversiteit worden door de deelnemers naar voren geschoven als de belangrijkste functies van het platteland. Ze vragen om een doordachte ruimtelijke ordening die de open ruimte beschermt en pleiten voor een evenwichtige relatie tussen natuur en landbouw. Om de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken, zien ze vooral kansen in slimme, lokale en creatieve oplossingen zoals wateropvang.
Tegelijkertijd blijkt uit de bevraging dat rust, ruimte, en een groene en gezonde leefomgeving de belangrijkste troeven zijn om te wonen op het platteland. Daar tegenover staat de grootste uitdaging: de beperkte bereikbaarheid en een tekort aan voorzieningen. Kernverdichting wordt genoemd als mogelijke oplossing om de open ruimte te beschermen, met aandacht voor een mix van kwaliteitsvolle woonvormen. Ook duurzame en collectieve mobiliteit is cruciaal om de vervoersarmoede te doorbreken.
Een warme gemeenschap heeft volgens de deelnemers nood aan een sterke lokale economie. Daarnaast benadrukken ze het belang van voldoende ontmoetingsplekken en gemeenschapsvoorzieningen. De bevraging maakt ook duidelijk dat er een grote bezorgdheid leeft over voorzieningen die verdwijnen. Deelnemers benadrukken dan ook de nood aan gemeenschapsvorming en sociale cohesie in dorpen.
Om het lokaal ondernemerschap te stimuleren, schuiven de deelnemers een grotere lokale afzetmarkt en een betere mobiliteit en bereikbaarheid naar voren. Ze vragen om duidelijke regelgevende kaders en een eenvoudiger vergunningenbeleid. Specifieke bedrijventerreinen voor plattelandseconomie en bio-economie worden als een meerwaarde gezien. Uit de bevraging klinkt bovendien een oproep om kleinschalige, duurzame landbouw te beschermen en jonge landbouwers aan te trekken.
De deelnemers vinden dat besturen meer moeten inzetten op participatie. Ze verwachten transparantie en duidelijke communicatie van de overheid. Daarnaast zien ze potentieel in gebiedsgerichte samenwerking tussen besturen, ondernemers, burgers en andere actoren om de uitdagingen van de toekomst regionaal aan te pakken én mee in te staan voor de uitvoering ervan.
Inspirerende praktijken
De bevraging bracht ook inspirerende voorbeelden aan het licht: van zorgboerderijen tot dorpshuizen tot coöperaties en energiegemeenschappen. Die initiatieven tonen dat het platteland bruist van creativiteit en engagement. Ze vormen de kiem voor een praktijkdatabank die lokale besturen en organisaties in de toekomst kan ondersteunen.
Volgende stappen richting Plattelandspact
De resultaten van de plattelandsbevraging worden samen met de uitkomsten van 5 toekomstateliers verwerkt tot een visie voor het plattelandspact. Op basis daarvan volgen acties die de huidige en toekomstige uitdagingen op het platteland geïntegreerd en structureel aanpakken.
Meer informatie