Hazegraspolderdijk en Cantelmolinie

Projecttype: Landinrichtingsproject

Provincie(s): West-Vlaanderen

Gemeente(n): Knokke-Heist

Aangepaste verbindingen voor natuur en recreatie in de Zwinomgeving

Het landinrichtingsplan Hazegraspolderdijk en Cantelmolinie is het tweede landinrichtingsplan dat uitgevoerd wordt in kader van het landinrichtingsproject Zwinpolders. Het projectgebied (1882 ha) is poldergebied van de Oostkustpolder dat aan het Zwin grenst. Het landinrichtingsplan omvat maatregelen om de recreatieve voorzieningen en de natuurverbindingen aan te passen aan de nieuwe situatie na de uitbreiding van het Zwin tussen 2016 en 2019:

de inrichting van de Graaf Leon Lippensdreef en de Hazegraspolderdijk zodat begrazingsbeheer met schapen mogelijk is;
aanleg van verkeersveilige oversteken voor recreanten op de Graaf Lippensdreef en het verlagen van de maximum toegelaten snelheid op de Graaf Leon Lippensdreef;
het herstel en de consolidatie van bunkers en dijkdoorgangen op de Hazegraspolderdijk;
landschapsherstel en beplantingen binnen het Hazegrasfort;
de aanleg van een wandelpad en gedeeltelijke evocatie van het historisch profiel van de Cantelmolinie.

Luchtfoto Hazegraspolderdijk Luchtfoto Cantelmolinie

Om deze maatregelen en de instandhoudingsdoelstellingen voor de natuur te kunnen realiseren, wordt een grondenbank opgericht. Het realiseren van de natuurdoelen in het projectgebied gebeurt in een eerste fase op een vrijwillige manier. Deze vrijwillige manier van werken wordt geëvalueerd in 2027.

Stand van zaken

Het landinrichtingsplan is goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 17 december 2021.

Planning

In het voorjaar van 2024 starten de werken voor de aanleg van de Cantelmolinie door de provincie West-Vlaanderen. Deze werken hebben als doel een deel van de Cantelmolinie, een verdedigingswerk uit de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648), te evoceren. Een deel van de Cantelmolinie wordt ook ingericht als graaszone voor schapen en er wordt een wandelverbinding gerealiseerd.

In het voorjaar van 2024 wordt de omgevingsvergunning aangevraagd voor de werken aan de Hazegraspolderdijk. Deze werken worden uitgevoerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. De historische Hazegraspolderdijk wordt ingericht als graaszone voor schapen. Ook de Graaf Leon Lippensdreef ligt in die zone.

De gemeente Knokke-Heist plant de uitvoering van de werken aan de Graaf Leon Lippensdreef in 2026 of 2027:

de verbetering van het fietspad langs de Graaf Leon Lippensdreef;
het leggen van veeroosters in de Graaf Leon Lippensdreef om het gebruik van de Hazegraspolderdijk als graaszone mogelijk te maken;
de aanleg van veiliger oversteken voor fietsers en wandelaars.

Twee uitvoeringsdossiers van het inrichtingsplan Hazegrasdijk en Cantelmolinie worden uitgevoerd via het programma Blue Deal: de werken aan de Paulusvaart, met als partner de Oostkustpolder, en de werken aan de Vuile Vaart, met als partner de provincie West-Vlaanderen.

Op de Paulusvaart worden twee stuwen geplaatst. Ze zorgen ervoor dat een grote wateropslagcapaciteit in deze waterloop gerealiseerd kan worden. Het extra water zal ingezet worden voor de vernatting van het nabijgelegen natuurgebied en zal ook er beschikking zijn voor landbouwers als beregeningswater. Bovendien zal hierdoor de hemelwaterafvoer van de woonkern Het Zoute vertraagd afgevoerd worden richting polder. In het kader van Blue Deal is hiervoor op 1 juli 2022 een subsidie van 115.000 euro aan de Oostkustpolder goedgekeurd. De werken zijn gepland in het najaar van 2024.

De Vuile Vaart wordt ingericht als een natuurverbindingsgebied in de Zwinpolder. Er worden natuurvriendelijke oevers aangelegd en de buffercapaciteit van de waterloop wordt sterk vergroot. In het kader van Blue Deal is hiervoor op 1 juli 2022 een subsidie van 404.556 euro aan de provincie West-Vlaanderen goedgekeurd. De werken zijn gepland om uitgevoerd te worden in najaar van 2024.

Voorgeschiedenis

Op 21 december 2005 is een verdrag gesloten tussen Vlaanderen en Nederland over de uitvoering van de ontwikkelingsschets 2010 voor het Schelde-estuarium. Dit verdrag legt de afspraken tussen Vlaanderen en Nederland vast voor de duurzame instandhouding van het Schelde-estuarium. Er zijn een aantal natuurherstellende maatregelen nodig als gevolg van de verdieping van de Westerschelde. Deze verdieping dient om de toegankelijkheid van de Zeehaven van Antwerpen te garanderen. Zo moeten bijv. een aantal polders in Vlaanderen en Nederland worden ontpolderd. De ontpoldering van de Willem Leopoldpolder, op het grondgebied van de gemeente Knokke-Heist in Vlaanderen en de stad Sluis in Nederland, is onderdeel van dit verdrag.

De ontpoldering van een deel van de Willem Leopoldpolder houdt risico's in voor een verdere en versnelde verzilting van de omliggende polder. Aanpassingen in het waterbeheer in de Oostkustpolder zijn nodig om het risico op bijkomende verzilting tegen te gaan.

In opdracht van de West-Vlaamse gouverneur heeft de VLM een raamakkoord gesloten met een aantal organisaties over het waterbeheer in een deel van de Oostkustpolder voor het duurzaam behoud en de uitbreiding van het Zwin als natuurlijk intergetijdengebied. In dit akkoord staan afspraken over financiering en de verantwoordelijkheden van de verschillende partners.

In het raamakkoord staat o.a. dat de uitvoering van het raamakkoord via een landinrichtingsproject gecoördineerd wordt. De Vlaamse Regering heeft op 15 april 2016 het landinrichtingsproject Zwinpolders goedgekeurd en ingesteld.

Partners

Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
Het Agentschap Maritieme Dienstverlening en Kust (AMDK)
De provincie West-Vlaanderen
De gemeente Knokke-Heist
De Oostkustpolder

Extra info

Laatste update: januari 2024