Zwinpolders

Luchtfoto fort Isabella (c) Misjel Decleer

Projecttype: Landinrichtingsproject

Provincie(s): West-Vlaanderen

Gemeente(n): Knokke-Heist

Projectleider: Wim Van Isacker

Situering

Het projectgebied (1882 ha) is het aan het Zwin grenzend poldergebied van de Oostkustpolder.

Luchtfoto fort Isabella (c) Misjel Decleer

Voorgeschiedenis

Op 21 december 2005 is een verdrag gesloten tussen Vlaanderen en Nederland over de uitvoering van de ontwikkelingsschets 2010 voor het Schelde-estuarium. Dit verdrag legt de afspraken tussen Vlaanderen en Nederland vast voor de duurzame instandhouding van het Schelde-estuarium. Voor de verdieping van de Westerschelde in functie van het garanderen van de toegankelijkheid van de Zeehaven van Antwerpen zijn een aantal natuurherstellende maatregelen nodig. Zo moeten bijv. een aantal polders in Vlaanderen en Nederland worden ontpolderd. De ontpoldering van de Willem-Leopoldpolder, op het grondgebied van de gemeente Knokke-Heist in Vlaanderen en de stad Sluis in Nederland, is onderdeel van het verdrag.

De ontpoldering van een deel de Willem Leopoldpolder houdt in dat er risico's zijn voor een verdere en versnelde verzilting van de omliggende polder. Om de risico's op bijkomende verzilting tegen te gaan, moet het waterbeheer in de Oostkustpolder deels worden aangepast.

In opdracht van de gouverneur van de provincie West-Vlaanderen heeft de VLM een raamakkoord gesloten met een aantal organisaties over het waterbeheer in een deel van de Oostkustpolder voor het duurzaam behoud en de uitbreiding van het Zwin als natuurlijk intergetijdengebied. In dit akkoord zijn afspraken vastgelegd over financiering en de verantwoordelijkheden van de verschillende partners.

In het raamakkoord wordt o.a. ook afgesproken dat de uitvoering van het raamakkoord gecoördineerd zal worden via de instelling van een landinrichtingsproject.

In het rapport "Onderzoek naar de opportuniteit en de haalbaarheid van een landinrichtingsproject Zwinpolders" wordt voorgesteld om, naast de uitvoering van het raamakkoord, ook in te zetten op:

het herstel van een aantal erfgoedrelicten in het projectgebied;
het aanpassen van het recreatief netwerk aan de nieuwe situatie na de ontpoldering van een deel van de Willem-Leopoldpolder;
het realiseren van de Instandhoudingsdoelstellingen in het projectgebied;
het vrijwaren van de toekomstmogelijkheden van een aantal landbouwbedrijven, getroffen door de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS).

De Vlaamse Regering heeft op 15 april 2016 het landinrichtingsproject Zwinpolders goedgekeurd en ingesteld.

Stand van zaken

De planbegeleidingsgroep voor het landinrichtingsproject Zwinpolders is, onder voorzitterschap van de gouverneur van de provincie West-Vlaanderen, haar werking gestart op 16 juni 2016.

Het eerste landinrichtingsplan Nieuwe Watergang is goedgekeurd op 12 december 2017 en uitgevoerd. Het inrichtingsplan omvat:

de aanleg van een pompboezem voor het nieuwe pompgemaal aan het Zwin en de natuurinrichting van de omgeving van deze pompboezem. Dit is uitgevoerd door de Vlaamse Milieumaatschappij en Agentschap voor Natuur en Bos;
de verbreding van de Nieuwe Watergang tussen het Hazegrasfort en de Retranchementstraat waardoor het nieuwe pompgemaal aan het Zwin efficiënter water kan ontvangen. Dit is uitgevoerd door de Vlaamse Milieumaatschappij.
de capatatie van het effluentwater van het waterzuiveringsstation van Knokke-Heist en het aanvoeren van dit effleuntwater naar de zoetwatergracht rond het Zwin. Dit zorgt ervoor dat de doorsijpeling van zout grondwater richting de omliggende polder zoveel mogelijk opgevangen kan worden. Dit is uitgevoerd door Aquafin en de Oostkustpolder.

Het tweede landinrichtingsplan Hazegraspolderdijk en Cantelmolinie is goedgekeurd op 17 december 2021 en omvat:

De herinrichting van de Graaf Leon Lippensdreef, de toegangsweg tot het Zwin Natuurpark. Er worden snelheidsremmende maatregelen genomen, de weg wordt opgenomen in een begrazingsblok en er worden veilige oversteken voor wandelaars, fietsers en ruiters aangelegd. Deze werken zullen uitgevoerd worden door de gemeente Knokke-Heist en zijn gepland in 2028.
De Hazegraspolderdijk wordt op zijn geheel ingericht als begrazingszone voor schapen, die dan mee in de begrazingsblokken van zowel de Zwinbosjes als de nieuwe Zwindijk kan functioneren. Er wordt een nieuwe ruiterverbinding aangelegd. Deze werken zullen uitgevoerd worden door het Agentschap voor Natuur en Bos en zijn gepland in 2026.
De Cantelmolinie, een historisch verdedigingswerk van de Tachtigjarige Oorlog, wordt heringericht als begrazingszone inclusief een wandelverbinding. Daarnaast wordt een deel van het historisch verdedigingswerk geëvoceerd. Deze werken worden uitgevoerd door de provincie West-Vlaanderen en zijn lopende. Afwerking is voorzien tegen eind 2025.

Op 27 februari 2019 is het reglement uitvoeringsinitiatieven Zwinpolders goedgekeurd. In een eerste oproep zijn op 23 december 2019 daarvan acht aanvragen goedgekeurd voor een totale investering van 179.340 euro. In de tweede oproep zijn eveneens acht aanvragen goedgekeurd voor een totale investering van 185.085 euro.

Twee uitvoeringsdossiers, waarvan de planning in het kader van het inrichtingsplan Hazegraspolderdijk en Cantelmolinie is gebeurd, worden uitgevoerd via het programma Blue Deal. Het gaat om de werken aan de Paulusvaart, met als partner de Oostkustpolder, en de werken aan de Vuile Vaart, met als partner de provincie West-Vlaanderen. In het kader van Blue Deal is voor de Paulusvaart op 1 juli 2022 een subsidie van 115.000 euro aan de Oostkustpolder goedgekeurd en een subsidie van 404.556 euro aan de provincie West-Vlaanderen goedgekeurd voor de werken aan de Vuile Vaart.