Het recht van voorkeur is het wettelijke of contractuele recht ten gunste van bepaalde privépersonen of publiekrechtelijke rechtspersonen om een goed met voorrang op alle andere personen te kopen als de eigenaar zijn voornemen tot verkopen kenbaar maakt.
Het recht van voorkeur voor de Vlaamse Grondenbank vloeit voort uit hoofdstuk VI/1 van het decreet betreffende het oprichten van de Vlaamse Grondenbank en hoofdstuk 3, afdeling 6 van het decreet betreffende de landinrichting.
De Vlaamse Grondenbank gebruikt de onroerende goederen die via het recht van voorkeur worden aangekocht om haar taken uit te oefenen overeenkomstig het decreet Vlaamse Grondenbank:
- Ze legt grondreserves aan in functie van de realisatie van projecten die ze uitvoert in opdracht van een administratieve overheid van het Vlaamse Gewest.
- Op vraag van landbouwers of een administratieve overheid van het Vlaams Gewest, ruilt ze onroerende goederen uit die in landbouwgebruik zijn van niet-agrarische naar agrarische structuur. Ook verplaatst ze landbouwbedrijven.
Wie moet aanbieden?
De onderstaande administratieve overheden moeten het recht van voorkeur aanbieden aan de Vlaamse Grondenbank:
- het Vlaamse Gewest;
- de Vlaamse Gemeenschap;
- de diensten van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap;
- de instellingen die afhangen van het Vlaamse Gewest of van de Vlaamse Gemeenschap;
- de besturen die onder het administratief toezicht staan van het Vlaamse Gewest of van de Vlaamse Gemeenschap;
- de instellingen die onder voornoemde besturen ressorteren;
- de publiekrechtelijke en privaatrechtelijke rechtspersonen die in het Vlaamse Gewest belast zijn met taken van openbaar nut.
Wanneer moet de aanbieding gebeuren?
Als de administratieve overheid van het Vlaamse Gewest het onroerend goed wil verkopen, moet ze eerst het recht van voorkeur aan de Vlaamse grondenbank aanbieden. De aanbieding van het recht van voorkeur geldt als een bindend aanbod tot aankoop.
Het recht van voorkeur moet aangeboden worden voor de verkoop van elk onroerend goed dat ligt in een gebied dat valt onder de categorie 'recreatie', 'landbouw', 'bos', 'overig groen', 'reservaat en natuur', 'gemeenschaps- en nutsvoorzieningen' of 'ontginning en waterwinning', aangewezen op de plannen van aanleg of de ruimtelijke uitvoeringsplannen.
Het recht van voorkeur moet ook aangeboden worden voor de verkoop van alle onroerende goederen die liggen binnen de zones die de Vlaamse Regering, overeenkomstig het decreet betreffende de landinrichting, heeft aangeduid als een zone waarbinnen het recht van voorkeur van toepassing is. In die zones geldt het recht van voorkeur voor alle bestemmingscategorieën.
Het recht van voorkeur geldt op elk onroerend goed, zodra het voor meer dan 80% ligt in een van de bovenstaande bestemmingscategorieën. Het recht van voorkeur is dus van toepassing, ook als het maar op een deel van het onroerend goed slaat.
Als een of meerdere onroerende goederen waarop het recht van voorkeur van de Vlaamse Grondenbank van toepassing is, slechts een deel van de te verkopen onroerende goederen uitmaken, doet de administratieve overheid van het Vlaamse Gewest voor dat deel een afzonderlijk aanbod.
Hiervan kan alleen worden afgeweken als het geheel van de te verkopen onroerende goederen, waarvan maar op een deel het voorkeurrecht van de Vlaamse Grondenbank van toepassing is, een ruimtelijk geheel vormt dat de administratieve overheid van het Vlaamse Gewest niet wil splitsen. In dat geval wordt het geheel aangeboden voor één prijs en oefent de Vlaamse Grondenbank, als die het recht van voorkeur wil uitoefenen, het recht van voorkeur op het geheel uit.
Hoe moet de aanbieding gebeuren?
- Vul de volgende formulieren volledig in, en onderteken ze:
- Stuur beide ingevulde en ondertekende formulieren, samen met de nodige bijlagen, aangetekend op naar de VLM-vestiging waar (het grootste deel van) het goed ligt. U kunt uw aanvraag er ook persoonlijk afgeven tegen ontvangstbewijs. De adresgegevens vindt u bovenaan op de formulieren terug.
De aanbieding moet een vraagprijs bevatten die niet hoger mag zijn dan de venale waarde, zoals geschat door een commissaris van de afdeling vastgoedtransacties, een ontvanger van het registratiekantoor of een beëdigde schatter. Het schattingsverslag moet samen met de aanbieding worden bezorgd.
Wat als de administratieve overheid de aanbieding niet doet?
Bij een miskenning van het recht van voorkeur heeft de Vlaamse Grondenbank het recht om in de plaats van de koper te worden gesteld voor een prijs die niet hoger mag zijn dan de venale waarde, die geschat wordt door een Vlaamse commissaris als vermeld in artikel 2, 2°, van het decreet van 19 december 2014 houdende de Vlaamse vastgoedcodex of door een beëdigde schatter, of heeft ze het recht om een schadevergoeding te vorderen ten bedrage van 20% van de verkoopprijs.
Verdere procedure
De Vlaamse Grondenbank kan het recht van voorkeur uitoefenen met een beveiligde zending binnen een termijn van twee maanden na datum van geldige aanbieding. Hiervoor moeten de vraagprijs, de verkoopsvoorwaarden en de schatting zijn meegedeeld.
Als de Vlaamse Grondenbank het aanbod niet aanvaardt binnen die termijn, kan het goed vrij verkocht worden aan een derde over een periode van één jaar vanaf de dag na de datum van de beveiligde zending.
Het goed mag hierbij niet verkocht worden tegen een prijs en onder voorwaarden die gunstiger zijn dan vermeld in het aanbod tot aankoop aan de Vlaamse Grondenbank. Na verloop van de periode van één jaar moet het goed opnieuw aangeboden worden aan de Vlaamse Grondenbank, alvorens het mag worden verkocht.