Kort & bondig: het recht van voorkeur

​​​

​ De Vlaamse Grondenbank legt grondreserves aan om projecten van het Vlaamse Gewest en lokale overheden te realiseren en ruilt agrarische gronden om landbouwbedrijven te kunnen verplaatsen. Die taken zijn opgenomen in het decreet Vlaamse Grondenbank. "Om haar werking vlotter te laten verlopen, kan de Grondenbank sinds 2014 een beroep doen op het recht van voorkeur. Dat recht werd vastgelegd in het decreet Landinrichting", vertelt Hendrik Vermeulen, diensthoofd Grondzaken bij de Vlaamse Landmaatschappij (VLM).

Wat is het recht van voorkeur?

"Het recht van voorkeur is een wettelijk of contractueel recht dat privépersonen of rechtspersonen hebben om een goed met voorrang te kopen. In het geval van de Vlaamse Grondenbank betekent dat: zodra een eigenaar bekendmaakt dat hij gronden wil verkopen, mag de Grondenbank eerst beslissen of ze interesse heeft. Is dat het geval, dan moet de eigenaar verplicht aan de Grondenbank verkopen."

Wie moet gronden aanbieden?

"Het recht van voorkeur van de Grondenbank geldt enkel voor de overheden van het Vlaamse Gewest, niet voor particulieren of bedrijven. Als een administratieve overheid een grond wil verkopen, moet ze die eerst aan de Grondenbank aanbieden. Die verplichting geldt voor alle diensten, instellingen en besturen die onder de Vlaamse overheid vallen, dus ook voor OCMW's en kerkfabrieken."

Over welke gronden gaat het?

“Het recht van voorkeur geldt niet voor alle gronden. Bouwgronden en industriegronden horen er bijvoorbeeld niet bij. We focussen op gronden die in bepaalde gebiedscategorieën liggen: ‘recreatie’, ‘landbouw’, ‘bos’, ‘overig groen’, ‘reservaat en natuur’, ‘gemeenschaps- en nutsvoorzieningen’ en ‘ontginning en waterwinning’. Die categorieën vind je terug in de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening van 15 mei 2009.”

Hoe gebeurt de aanbieding?

"Een overheid die een grond wil verkopen, vult twee formulieren in: Aanbieding van een onroerend goed aan de Vlaamse Grondenbank in het kader van het recht van voorkeur en Gegevens van een perceel van een onroerend goed dat in het kader van het recht van voorkeur aan de Vlaamse grondenbank wordt aangeboden, Die formulieren worden, samen met de nodige bijlagen, aangetekend naar de regionale afdeling van de VLM gestuurd. De aanbieding moet een correcte vraagprijs bevatten, opgesteld door een erkende schatter.”

Wil de Vlaamse Grondenbank haar recht van voorkeur uitoefenen, dan stuurt ze binnen de twee maanden een bevei-ligde zending terug. Aanvaardt de Grondenbank het aanbod niet, dan heeft de eigenaar één jaar de tijd om het goed aan een derde te verkopen. Die verkoop mag niet aan gunstigere voorwaarden gebeuren. Is het goed niet binnen het jaar verkocht, dan moet het opnieuw aan de Grondenbank worden aangeboden.

Heeft dit recht een invloed op het verkoopbedrag?

“Er zijn al OCMW’s geweest die opperden dat een openbare verkoop een hogere prijs zou kunnen opleveren. Maar het omgekeerde is evengoed mogelijk: misschien zou een openbare verkoop net minder kunnen opbrengen? Dat valt moeilijk aan te tonen. Sowieso staat het principe niet ter discussie. De wetgever heeft bepaald dat we gronden zoveel mogelijk binnen de Vlaamse overheid houden, zolang we ze kunnen gebruiken. Die maatregel geeft ons de broodnodige ruimte om belangrijke projecten te realiseren.” 

Wat is het verschil tussen recht van voorkeur en recht van voorkoop?

“Het recht van voorkeur geldt zodra er een intentie tot verkoop is. De begunstigde is altijd de Vlaamse grondenbank. Het recht van voorkoop wordt van kracht na het ondertekenen van een verkoopovereenkomst. Er kunnen verschillende begunstigden zijn, afhankelijk van de ligging van het goed.”

Meer info?

U leest meer over de Vlaamse grondenbank, het recht van voorkeur en het recht van voorkoop op deze pagina.